190

190 Parlament. Struktura, skład i organizacja

czenie z punktu widzenia zasady autonomii izb, bo uchwały podejmuje każda izba samodzielnie, bez konieczności współdziałania z jakimikolwiek innymi podmiotami, a legalność (konstytucyjność) regulaminu podlega tylko kontroli Trybunału Konstytucyjnego. Gdyby natomiast regulaminowi nadać formę ustawy, to jego wydawanie wymagałoby współdziałania Sejmu. Senatu i prezydenta, a to mogłoby w sposób istotny ograniczać samodzielność poszczególnych izb w jego kształtowaniu. Skoro art. 112 określa materie, które mają się znaleźć w regulaminach, to należy to rozumieć jako ograniczenie zakresu ustawy. Materie te są niejako zarezerwowane do normowania w regulaminach, a tym samym nie wolno ich normować ustawowo (tak Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z 26 stycznia 1993 roku, U 10/92 i w wyroku z 14 kwietnia 1999 roku. K 8/99). Tak wyraźne odróżnienie regulaminu od ustawy pociąga jednak za sobą dalsze konsekwencje i sytuuje regulamin na niższym szczeblu hierarchii źródeł prawa.

Regulaminów' parlamentarnych nie można w'ięc traktować jako źródeł prawa powszechnie obowiązującego (w' rozumieniu art. 87 konstytucji; zob. pkt 101). Oznacza to. że regulaminy nie mogą normować sytuacji prawnej osób fizycznych czy prawnych. a zwłaszcza nie mogą określać ich obowiązków' w'obec Sejmu, Senatu czy ich organów'. Z tego właśnie względu regulacje statusu posła i senatora trzeba było unormować na poziomie ustawowym (zob. wskazana niżej ustawa z 9 maja 1996 roku). Z tego też względu art. 111 ust. 2 konstytucji nakazuje, by tryb działania sejmowych komisji śledczych był regulowany przez ustawę, bo komisje te mogą na przykład wezwać na swoje posiedzenie obywateli i żądać od nich udzielenia informacji i wyjaśnień (zob. pkt 241). Regulaminy nie są też jednak tylko zbiorem norm. które normują wyłącznie wewnętrzne sprawy izby, bo - co dzisiaj wyraźnie wynika żart. 112 -mogą też określać sposób wykonywania konstytucyjnych i ustawowych obowiązków organów' państwowych (a więc nie organów' samorządu terytorialnego) wobec danej izby. W tym jednak zakresie przepisy regulaminowa mogą mieć tylko charakter w'tórny. proceduralny, bo najpierw musi dojść - w konstytucji lub ustawie-do materialnego sformułowania określonego obowiązku po stronie określonego organu państwowego.

Nie doszło jeszcze do uchwalenia nowych regulaminów, dostosowanych do postanowień nowej konstytucji. W chwili obecnej (sierpień 2008) obowiązują więc:

-    uchwała Sejmu z 30 lipca 1992 roku - Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (z licznymi zmianami: obecny tekst jednolity regulaminu ustaliło obwieszczenie marszałka Sejmu z 29 maja 2002 roku, ale i potem pojawiły się dalsze nowelizacje);

-    uchwała Senatu z 23 listopada 1990 roku - Regulamin Senatu (z licznymi zmianami; obecny tekst jednolity ustala obwieszczenie marszałka Senatu z 4 listopada 2002 roku, ale i potem pojawiły się dalsze nowelizacje).

Jeśli chodzi o Zgromadzenie Narodowe, to art. 114 konstytucji daje wyraźną podstawę do uchwalenia jego regulaminu. Do tej pory istnieją jednak tylko akty częściowe o regulaminowym charakterze, na przykład uchwała Zgromadzenia Narodowego z 6 grudnia 2000 roku - Regulamin Zgromadzenia Narodowego zwołanego w celu złożenia przysięgi przez nowo wybranego prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.