187 (2)

m

Parlament. Struktura, skład i organizacja

/. Wprowadzenie

179.    Istnienie parlamentu, rozumianego jako naczelny organ państwowy złożony z demokratycznie wybieranych przedstawicieli narodu, realizujący władzę ustawodawczą i sprawujący kontrolę nad funkcjonowaniem władzy wykonawczej, jest cechą wspólną dla wszystkich demokratycznych systemów ustrojowych. Jest to też conclitio sine ąua non demokratyzmu - państwo, w którym nie istnieje parlament odpowiadający wskazanej charakterystyce, nie może być uznane za państwo demokratyczne.

Pojęcie „parlament” ma różne znaczenie, zależnie od jego struktury. W parlamencie jednoizbowym zachodzi pełna tożsamość między ogólnym określeniem „parlament” a konkretnym organem istniejącym w ustrojowej rzeczywistości. W parlamencie dwuizbowym konkretne istnienie przysługuje tylko izbom (w Polsce - Sejmowi i Senatowi), gdy zaś zlewają się one w jeden organ (w Polsce - Zgromadzenie Narodowe), musi to być wyraźnie przewidziane przez konstytucję. Pojęcie „parlament” określa więc wówczas pewien byt idealny, w nawiązaniu do którego formowane są aksjologiczne podstawy organizacji i funkcjonowania aparatu państwowego.

180.    Istotą parlamentu jest jego ukształtowanie jako organu reprezentacji narodu (organu przedstawicielskiego) - parlament jest jedynym organem państwowym powoływanym w taki sposób, że jego skład odzwierciedla podstawowe orientacje i preferencje polityczne ogółu wyborców. Taka była geneza parlamentu - przypomnijmy, iż nowożytna historia tego organu sięga czternastowiecznej Anglii, niewiele w tyle pozostała Polska, gdzie już w XV wieku można było mówić o ukształtowaniu się Sejmu.

Dzisiejsza postać parlamentu uformowała się na tle rewolucji XVIII i XIX wieku. które z jednej strony, przyniosły stopniową realizację zasady powszechności prawu wyborczego, a z drugiej strony, nadały parlamentowi silną i samodzielną pozycję w systemie podziału władz. Wtedy też ukształtowało się założenie, w myśl którego pozycję i rolę parlamentu należy postrzegać na tle zasady suwerenności narodu. Ponieważ wszystkie współczesne państwa przyjmują instytucje demokracji przedstawicielskiej (pośredniej) za podstawową formę realizacji tej zasady, musi to przesądzać o nadaniu szczególnego znaczenia parlamentowi jako jedynemu organowi, który jest niolny do reprezentowania woli narodu-suwerena przy uwzględnieniu politycznej idżnorodności interesów, sympatii i opinii wyborców.