1 Pogoda i klimat (poj�cia podstawowe)

Pogoda i klimat - pojęcia podstawowe

Pogoda - chwilowy stan atmosfery w danym miejscu; pogoda jest określana przez ilościowo-jakościowy opis elementów meteorologicznych (składników pogody; zob. tabela poniżej);nauką zajmującą się pogodąjest meteorologia (gr. meteoros = unoszący się w powietrzu, logos = słowo, nauka).

Główne składniki pogody i icli opis obserwacyjny

Składnik	Typ opisu
Temperatura powietrza	ilościowy
Opady atmosferyczne	ilościowo-jakościowy
Wilgotność powietrza	ilościowy
Zachmurzenie nieba	ilościowo-jakościowy
Ciśnienie atmosferyczne	ilościowy
Wiatr	ilościowo-jakościowy

Elementy meteorologiczne klimatyczne w szerszym ujęciu

Przyrządy pomiarowe Element meteorologiczny (używane w obserwacjach naziemnych)	Jednostka	Charakter czasowy"
laktynometry, pyrheliometry, Promieniowanie polarymetry, pyranometry, (krótko- i długofalowe) pyrgeometry, albedometry, |bilansomierze	kcal, J/m2
Usłonecznienie Iheliografy (heliograf Campbell-(czas) |Stockes'a)	h
Oświetlenie puksometry	lx
T . . . permometry (termometr stacyjny, Tempei<itur<i powiotizo I . . . . . . * ^1 1 Iminimalny i maksymalny)	°C
Opady atmosferyczne Ideszczomierze, gradomierze (wysokość warstwy wody) |(deszczomierz Hellmana)	mm
Pokrywa śnieżna |śniegowskazy (łata śniegowa)	cm
Parowanie 1 . , . .. . . , ewaporometry, lizymetry (wysokosc warstwy wody) 1	mm
[psychrometry, higrometry ..... ... . . (psychrometr Augusta, Wilgotność powietrza u * ^: ^J 1 psychro-metr aspiracyjny (Assmanna)	%, hPa, g/m^3
Zachmurzenie nieba I. . . , , . . (wielkość / prędkość ruchu chmur) |^v	0-8 / m/s
Osady atmosferyczne |rosografy	-
Ciśnienie atmosferyczne |barometry, aneroidy	hPa, mmHg
Wiatr fwiatromierze, anemometry, (prędkość i kierunek) |rumbometry, anemorumbometry	m/s i kierunki świata
Widzialność pogometry	km

- elementy ciągłe w czasie. - elementy nieciągłe

* elementy ciągłe są mierzone kilka razy na dobę (np. na stacjach synoptycznych 8 razy co 3 h). nieciągłe najczęściej 1 raz na dobę

Klimat - normalny (charakterystyczny) przebieg pogody na danym obszarze ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji; klimat kształtuje się pod wpływem właściwości fizycznych i geograficznych danego obszaru; nauką zajmującą się badaniem klimatu jest klimatologia (gr. klima, dopełniacz klimatos = nachylenie, zwłaszcza punktu na Ziemi względem Słońca; strefa Ziemi)

Meteorologia a klimatologia

Różnice między meteorologią a klimatologią wynikają z różnicy w definicji ich przedmiotów badań, czyli pogody i klimatu. Pogodę można obserwować, klimatu nie. Klimat w tym sensie jest pojęciem abstrakcyjnym. Można go określić jako statystykę pogody.

Meteorologia, nazywana czasem słusznie fizyką atmosfery, jest częścią geofizyki i rozpatruje zjawiska w atmosferze z punktu widzenia praw fizyki. Bazuje bardziej na metodach teoretycznych. Nie interesuje się specjalnie miejscem czy regionem występujących zjawisk i procesów. Klimatologia z kolei jest częścią geografii i rozpatruje zjawiska pogodowe z punktu widzenia ich prawidłowości w czasie i przestrzeni kuli ziemskiej. Bada jak te zjawiska wpływają na kształtowanie się i zróżnicowanie krajobrazowe różnych części świata. I odwrotnie - jak czynniki środowiska wpływają na pogodę i klimat. Podstawową metodą w klimatologii, tak jak w całej geografii, jest obserwacja. Ale jeżeli - jak powiedziano wcześniej - klimatu nie można zaobserwować? To prawda, ale klimatologia na podstawie obserwacji pogody dąży do ustalenia prawidłowości w jej następstwach czasowych (w cyklu dobowym, rocznym, wieloletnim), jak i uwarunkowań w różnych skalach przestrzennych na kuli ziemskiej. Tak więc klimatologia jest typową nauką empiryczną.

Meteorologia i klimatologia są niejednokrotnie pojmowane jako jedna nauka, ponieważ nie są rozróżniane lub niewłaściwie rozumiane pojęcia pogody i klimatu. Aby łatwiej zapamiętać, można utworzyć skróty myślowe -meteorologia to część fizyki, klimatologia to część geografii. Pogoda to chwila, klimat to wieloletni okres czasu (minimum 30 lat obserwacji). Owszem, meteorologia i klimatologia w pewnych zagadnieniach przenikają się, jednak posiadają różne motywy, metody i cele w badaniu atmosfery.