257

1

1

257

mi tych wąt-tadania „[...] mym wyraź-p e t e n c j i samoistnego

.‘h wartości zewnętrzne ego organu ane w spo-j wyższego wnętrznej. 126 ust. 1 awiedzial-i 2 trzeba yiązującej

tleży postępie do ■zeństwa rzypisać i, które h orga-la prze-kszości i jakie ybuna-

n ł a -ilskim art. 5 i ono vunia istwa dzia-

0

>ru

ys-

iż

II. Wybory prezydenta i jego mandat

system powszechnych wyborów prezydenta wnosi znaczący element prezyden-cjalizmu do polskiego systemu ustrojowego, nie jest jednak spójny z całokształtem rozwiązań systemowych w Konstytucji”.

Wybory prezydenckie mają charakter czteroprzymiotnikowy (zob. pkt 101) — art. 127 ust. 1 określa je jako powszechne, równe, bezpośrednie i nakazuje ich przeprowadzenie w głosowaniu tajnym. Kształt tych zasad nie odbiega od przyjętego w wyborach parlamentarnych. Jeśli chodzi o zasadę powszechności, to czynne prawo wyborcze przysługuje obywatelom, którzy - najpóźniej w dniu wyborów - ukończyli osiemnaście lat i nie zostali pozbawieni praw wyborczych lub ich nie utracili w inny sposób (art. 62 konstytucji; zob. pkt 142 oraz wyrok TK z 10 listopada 1998 roku, K 39/97). Bierne prawo wyborcze (art. 127 ust. 3) przysługuje obywatelom, którzy ..[...| korzystają z pełni praw wyborczych do Sejmu”, o ile ukończyli trzydzieści pięć lat. Zasada równości oznacza, iż każdy wyborca ma jeden głos; nie pojawiają się natomiast problemy materialnego aspektu zasady równości (zob. pkt 146), bo skoro lest tylko jeden mandat do obsadzenia, to terytorium całego kraju stanowi jeden wielki okręg wyborczy. Zasada bezpośredniości i zasada tajności też przybierają postać laką samą, jak w wyborach parlamentarnych.

247. Organizację wyborów określa szczegółowo ustawa z 27 września 1990 roku o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, w sposób istotny zmieniona nowelą z 28 kwietnia 2000 roku. Kopiuje ona podstawowe rozwiązania (obwody głosowania, komisje wyborcze, sposób głosowania, kampania wyborcza) ordynacji ejmowej, toteż w tym miejscu można się tylko ograniczyć do wskazania najważniejszych odrębności.

Zarządzenia wyborów dokonuje marszałek Sejmu. Wybory (pierwsza tura) muzą się odbyć w dniu przypadającym nie wcześniej niż sto dni i nie później niż siedemdziesiąt pięć dni przed upływem kadencji urzędującego prezydenta (art. 128 ust. 2 konstytucji). Wybory zawsze muszą się więc zakończyć przed upływem kadencji, i co ważniejsze - pozostanie jeszcze wystarczający margines czasu dla rozstrzygnięcia ich ważności przez Sąd Najwyższy. Jeżeli natomiast wybory zarządzane są w sytuacji przedterminowego opróżnienia urzędu prezydenta (zob. pkt 251). to zarządzenie musi aastąpić nie później niż czternaście dni po opróżnieniu urzędu, a wybory - nie późnej niż sześćdziesiąt dm po ich zarządzeniu. Wyjątkowo, w razie wprowadzenia ■ dnego ze stanów nadzwyczajnych, wybory mogą się odbyć dopiero po upływie l/iewięćdziesięciu dni od jego zakończenia, a kadencja urzędującego prezydenta ilega odpowiedniemu przedłużeniu (art. 228 ust. 7).

Na urząd prezydenta może kandydować każdy obywatel mający pełnię praw wy-rczych oraz - najpóźniej w dniu wyborów - ukończone trzydzieści pięć lat. Ponieważ ponowny wybór jest dopuszczalny tylko jeden raz (art. 127 ust. 2). nie mogą andydować osoby, które już odbyły dwie kadencje prezydenckie. N e ma. oczywi-< ie. zakazu wielokrotnego kandydowania przez osoby. •' >re >t> Wczasowych wborach ponosiły porażki. Jeśli chodzi o prawo zgłaszania •:_"c .    k nstytu-

u przejęła system dotychczasowy, przyznający je grupom co r._ e -:u tysięcy wyborców mających czynne prawo wyborcze (art. 127 ust. 3    S;.-e~ ten budzi

> -me uwagi krytyczne, między innymi z powodu swej kryn - . . -    -ć