284562Q1574492220740!07878456 n

2. Teatr w święcie widowisk 31

/. łączącym występy muzyczne, skecze i popisy taneczne rnusic-hallem. Kabaret, ze względu na nie w pełni wykształconą postać teatralną, nje zawsze uznawany jest za jedną z form teatru (np. przez Raszewskiego czy Pavisa). Wiele łączy go ze sztuką estradową, zwłaszcza z chanson — piosenką wykonywaną w kawiarniach dla zabawienia gości. Kawiarnie, które specjalizowały się w prezentowaniu takich programów, nazywane były c.afe-chantant lub c.afe-concert i funkcjonowały obok drugiej, bliższej teatrowi formy kabaretu — cafe-theatre. To rozwijające się po II wojnie światowej we Francji „widowisko opiera się zazwyczaj na występie jednego, głównego aktora-wirtuoza, prezentującego monologi komiczne lub absurdalne, których tematyka wiąże się z aktualnymi wydarzeniami albo ze sprawami interesującymi dla widzów” ( Pavis 1998: 68). Jeszcze mniejsze niż w kabarecie jest znaczenie tworzywa słownego w teatrze eksperymentalnym, w którym tekst mówiony jest tylko jednym ze środków wyrazu (happening, performans, teatr narracji plastycznej).

| Terminem „teatr postdramatyczny” określa I *ię „ogół zjawisk zachodzących w teatrze ¹ światowym od połowy XX w., których cechą | wspólną jest odejście od dominacji dramatu i i koncepcji przedstawienia jako reprezentacji dzieła stworzonego wcześniej na rzecz wyda-I rżenia teatralnego dziejącego się tu i teraz. | Zgodnie z koncepcją teatru postdramatycz-nego przedstawioną przez H.-T. Lehmanna I [...] począwszy od teatru absurdu, następo-| wał proces stopniowego zastępowania dra-I matu »teksiami dla teatru« - - dziełami li-I terackimi ujawniającymi świadomość swego I scenicznego przeznaczenia”.

I    Kosiński 2006a; 189

Do zjawisk wykraczających poza tradycyjny teatr dramatyczny należą teatr postdramatyczny i parateatr, który „od przedstawienia teatralnego różni się tym, że jego twórcy nic mają zazwyczaj na celu stworzenia wypowiedzi o ambicjach artystycznych, a ich działania prowadzone są poza istniejącymi instytucjami teatralnymi” (Pavis 1998: 343). Parateatr może być, jak w przypadku działań Jerzego Grotowskiego, etapem pośrednim w drodze od teatru ku zupełnie innemu typowi aktywności, mającej na celu budowanie kontaktu z drugim człowiekiem.

Pojęcie paratoatru można też rozumieć szerzej, zaliczając doń wszelkie widowiska wykorzystujące formy teatralne do stworzenia przekazu o treści w swej istocie pozaartystycznej, np. będące częścią obrzędu średniowieczne dramaty liturgiczne czy bogato teatralizowane uroczystości publiczne. Do form parateatralnych należy również powstała na pograniczu medycyny i teatru psych od rama — zapoczątkowana w latach dwudziestych XX wieku przez Jaooba Levy Moreno— technika psychoterapeutyczna, polegająca na zastosowaniu improwizacji drama-