530271Q1574702220719ƒ7140180 n

2. Teatr w święcie widowisk 33

historycznych odmian opery należą m.in.: opera semiseria (opera poważna 2 elementami komicznymi), dramma giocoso (opera buffo z elementami poważnymi), opera pastoralna, opera baletowa, opera chóralna i grand opera (wielka opera).

W przeciwieÅ„stwie do opery libretto operetek (z wÅ‚. ‘mata opera’) ma charakter komiczny i jest częściowo mówione. W pierwszej poÅ‚owie XIX wieku mianem operetki okreÅ›lano niewielkie, lekkie tematycznie, komiczne dzieÅ‚a dramatyczno-muzyczne. Dzisiaj termin ten Å‚Ä…czony jest głównie z twórczoÅ›ciÄ… Jacques’a Offenbacha i jego kontynuatorów. CechÄ… operetki jako gatunku jest współobecność w dziele tworzywa sÅ‚ownego i muzycznego (fragmentów wokalno-instrumentalnych i wykonywanych przez orkiestrÄ™ części instrumentalnych) oraz części baletowych. W operetce nic pojawiajÄ… siÄ™ recytaty wy, a akcjÄ™ rozwijajÄ… fragmenty mówione: monologi, dialogi i sceny zbiorowe. Libretto operetkowe cechuje siÄ™ lekkoÅ›ciÄ… treÅ›ci i szczęśliwym zakoÅ„czeniem. Za przodków gatunku uznaje siÄ™ angielskÄ… operÄ™ balladowÄ…, francuskie wodewile, operÄ™ komicznÄ… i Sing-spiel. Natomiast za pierwszÄ… operetkÄ™ uważa siÄ™ utwór Don Quichotte et Sancho PanÄ™a (1848) Florimonda Kongera zwanego Herve lub BiaÅ‚Ä… noc oraz Dwóch Å›lepców, dwie komedie muzyczne Offenbacha wystawione w 1858 roku. Operetka bywa dzielona na: paryskÄ… (Offenbach, lierve, Charles Lecoccj), wiedeÅ„skÄ… (klasycznÄ…, rozwijajÄ…cÄ… siÄ™ w drugiej poÅ‚owie XTX wieku, reprezentowanÄ… przez twórczość Franza Suppego. Johan-na Straussa, oraz operetkÄ™ XX wieku, któr ej przedstawicielami sÄ… Ferenc Lehar i Johann Strauss — syn), berliÅ„skÄ… (Paul Lincke, Jean Gilbert), angielskÄ… operÄ™ komicznÄ… (Arthur Sullivan, Sidney Jones) oraz operetkÄ™ amerykaÅ„ska^ (Victor Herbert, Gustav Kerker).

CechÄ…, charakterystycznÄ… musicalu jest równouprawnienie muzyki, taÅ„ca i sÅ‚owa, choć zdarzajÄ… siÄ™ także musicale, np. autorstwa Andrew Lloyda Webbcra, w których rezygnuje siÄ™ caÅ‚kowicie z kwestii mówionych. Podobnie jak operetkÄ™, musical cechuje atrakcyjność fabuÅ‚y, mclodrama-tyczny ton wydarzeÅ„, obecność sÅ‚owa mówionego, nastawienie na melo-dyjność fragmentów, różni go zaÅ› poważna problematyka akcji, zwrócenie uwagi na dramatyczne uzasadnienie wydarzeÅ„ i rezygnacja z obowiÄ…zkowego happy endu. Za pierwszy musical uważa siÄ™ Show Boat (Statek komediantów) z 1927 roku Jerome’a Kerna i Oscara Hammersteina II, choć poczÄ…tków tego gatunku teatralno-muzycznego można doszukiwać siÄ™ w popularnych pod koniec XIX wieku w Stanach Zjednoczonych musical comedy (The Brook, 1879) i musical play. Na powstanie musicalu miaÅ‚y wpÅ‚yw także minstrel show, extrcwaganze, burleska i wodewil. Współczesny musical, za którego poczÄ…tek przyjmuje siÄ™ wystawienie Oklahomy! (1943) Richarda Rodgersa i Hammersteina, jest formÄ… eklektycznÄ… i wielotworzywowÄ…. Korzysta z różnych gatunków muzycznych i rodzajów

3 Widowisko...