34

46

ne do nauk społecznych, mianowicie: filozofia, socjologia, psychologia, prakseologia i inne.

Istotą racjonalnego gospodarow ania jest dokonywanie najbardziej
korzystnych (optymalnych) wyborów przy podejmowaniu decyzji w za-	f
kresie celów społeczno-gospodarczych oraz środków i sposobów ich	I •
realizacji.

Ogólnych wskazówek do dokonywania najbardziej korzystnych rozwiązań w procesie gospodarowania dostarcza, opracowana przez Oskara Langego, tzw. zasada racjonalnego gospodarowania. Może być ujmowana dwojako, mianowicie:

- jako zasada największego efektu lub, jako zasada najmniejszego nakładu środków.

Zasada największego efektu stwierdza, że należy tak postępować, aby przy danym nakładzie środków otrzymać maksymalny stopień realizacji celu. Z kolei zgodnie z zasadą najmniejszego nakładu realizacja założonego celu powinna się dokonać przy minimalnym nakładzie środków (zasada oszczędności środków).

Oba warianty postępowania są równoważne, czyli zapewniają taki sam rezultat, natomiast ich połączenie prowadzi do sprzeczności, logicznej niedorzeczności.

W okresie funkcjonowania gospodarki centralnie planowanej żadna z koncepcji racjonalności nie miała warunków do zaistnienia. Przyczyną były anormalne reguły gry ekonomicznej i koncepcja racjonalności była w tym systemie utopią.

Odnosząc uzyskiwane z działalności gospodarczej efekty do ponoszonych na mą nakładów (czy też nakłady do efektów) określamy ekonomiczną efektywność gospodarowania Spośród różnych wariantów danej decyzji, najbardziej efektywny ekonomicznie jest oczywiście len, w którym stosunek efektów do nakładów jest najwyższy lub stosunek nakładów do efektów jest najniższy.

Mówimy, że racjonalność jest środkiem prowadzącym do celu, a celem tym jest efektywność ekonomiczna.

Narzędziem realizacji zasady racjonalnego gospodarowania jest rachunek ekonomiczny.

Rachunek ekonomiczny jest to sposób micr/.enia nakładów i efektów działalności gospodarczej, który sprzyja podejmowaniu optymalnych decyzji, zmierzających do maksymalizacji efektów.

Rachunek ekonomiczny jest narzędziem wyboru najbardziej efektywnych rozwiązań spośród wszystkich możliwych.