201011211809

spółka z o.o. jako postać mieszana

kontrola

osobista

wyłączenie wspólnika przez sąd

Andrzej Koch

Również dopuszczalność powstania i istnienia tzw. jednoosobowej spól-ki z o.o. uznać można za przejaw jej charakteru kapitałowego. W tym przy. padku żadnego znaczenia dla jej bytu nie mają powiązania i stosunki osobiste między wspólnikami, będące fundamentem spółek osobowych. Po prostu w ogóle one nie występują, a majątek i odpowiedzialność jedynego wspólnika pozostają oddzielone od majątku i zobowiązań spółki.

4. Elementy osobowe w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, posiadająca wszystkie zasadnicze właściwości spółki kapitałowej, wykazuje jednak również pewne cechy, które zbliżają ją do spółki typu osobowego. Stanowi to rezultat opisanych uprzednio założeń, które legły u podstaw jej legislacyjnej koncepcji. Realizuje ona ideę połączenia podstawowych właściwości spółki kapitałowej (oddzielenie majątku i odpowiedzialności osobistej wspólników, osobowość prawna spółki) z pozostawieniem - większej niż w spółce akcyjnej - roli powiązań osobistych zachodzących między wspólnikami oraz między nimi a spółką. Dzięki temu - w pewnych zakresach - elementy osobowe jawią się jako jeden z czynników determinujących jej organizację i funkcjonowanie. Dlatego bywa ona określana jako spółka kapitałowa o postaci mieszanej, w której brak jest wszystkich właściwości „czystej" spółki kapitałowej.

Bardzo wyraźnym przejawem elementu osobowego jest przysługujące wspólnikom prawo wykonywania osobistej kontroli działań i funkcjonowania spółki. Jest to uprawnienie, którego pozbawieni są akcjonariusze spółki akcyjnej, w której kontrolę sprawuje i wykonuje rada nadzorcza. Prawo kontroli osobistej jest charakterystyczne dla spółek osobowych. Wspólnicy nie mogą tu zostać pozbawieni możliwości przeglądania ksiąg i dokumentów, a także zasięgania informacji o stanie spraw i majątku (por. art. 38 §2, art. 89,120 i art. 126 § 1 k.s.h.). W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością dla sprawowania kontroli i nadzoru może być jednak powołana rada nadzorcza lub komisja rewizyjna. Tylko w spółkach o większych rozmiarach - tj. takich, w których wspólników jest więcej niż 25, a kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500 000 zł, ustanowienie jednego z tych organów jest obligatoryjne. Jednakże samo ustanowienie rady nadzorczej nie wyłącza jeszcze prawa osobistej kontroli wspólników. Może to nastąpić jedynie wówczas, gdy w spółce powołano jeden z tych organów, a umowa wyraźnie wyłączyła albo ograniczyła omawiane prawo (art. 213 k.s.h.). Regułą jest zatem uprawnienie wspólników do osobistej kontroli spraw spółki.

Elementem osobowym w konstrukcji spółki z o.o. jest także przewidziana przepisami Kodeksu spółek handlowych możliwość orzeczenia przez sąd wyłączenia wspólnika (art. 266 k.s.h.) oraz rozwiązania w ten sam sposób spółki (art. 271 ks.h.). Wyłączenie ze spółki z ograniczoną odpowiedzial-