400

400 METODOLOGIA BADAŃ NAUKOWYCH I DIAGNOSTYCZNYCH

11.1.2.4

Dobór narzędzia pomiarowego, pomiar zmiennej

Ostatnia czynnością badacza zmierzającego do odtworzenia czynnika teoretycznego jest dokonanie pomiaru zmiennych będących opcracjonallzacją tego czynnika. Przeprowadzenie pomiaru zmienne;) (zmiennych) wymaga uprzedniego skonstruowania narzędzia pomiarowego, za którego jsunocą można dokonać pomiaru wielkości dla wybranego obiektu (w kwestii definiowania narzędzia pomiarowego por. Brzeziński, 1997).

Cały zabieg operacjonalizacji możemy zatem ująć w ciąg następujących czynności: rekonstrukcja czynnika —> konccplualizacja wielkości -* dobór zmiennych.

Trzeba w tym miejscu wyraźnie podkreślić, że procedura pomiaru ujmowana jest lu .lako procedura zewnętrzna w stosunku do upe-racjonallzacji, choć ściśle z nią zwia/ana. Innymi słowy, opcracjonalizacja Jest warunkiem koniecznym dokonania [>omiaru. natomiast pomiar jako taki nic jest operucjonaliza-cją - stanowi on konsekwencje określonego sposobu operacjonalizacji (por. ryc. 11-4).

11.2

Teoria testów psychologicznych: ABC psychometrii

Jeny Bnniński

Swoistość psychologii Jako dyscypliny podstawowej i mającej rozliczne zastosowania praktyczne (o czym traktuje trzeci tom niniejszego podręcznika) - że wspomnimy tylko psychologię kliniczną, psychologię pracy czy psychologię wychowania - sprowadza się nie tylko do osobliwości Jej przedmiotu badań

Jam«* MtKeen Caltell (1860-1944)

czy do charakterystyki metodologicznej: psy-chologia takie - co szczególnie odróżnia ją od innych nauk behawioralnych - dopracowała się własnych, specyficznych metod badawczych. jakimi są testy psychologiczne. Ich historia sięga roku 1890, kiedy to psycholog amerykański J. McKoen Caltell opublikował pracę Mental tests and measuremenls, w której opisał dziesięć¹ testów przeznaczonych do określania poziomu zdolności umysłowych (por. Slrelau. 1997).

Testy psychologiczne poprawnie skonstruowane. których wyniki zostały równie poprawnie zinterpretowane w ramach przyjętego przez badacza formalnego modelu psy-chometryczncgo, w Istotny sposób podnoszą precyzję badań psyclwlogicznych. zbliżając je do modelu badań przyrodniczych. Przenikanie do praktyki badawczej i diagnostycznej psychologii metod testowych, opartych na ścisłych założeniach modeli probabilistycznych, w miejsce - niekiedy niefrasobliwie stosowanych - list pytań udających .kwestionariusz osobowości" (jako lest psychologiczny właśnie) zwiększa precyzję osiąganych wyników badawczych. Jednakże nic wszystko, co