Zdjęcie3982

222 Rozdział 8. Metodologia badań naukowych nad zjawiskiem dyskksji

niem w problematykę i/lub uwikłania komercyjne - np. wprzypad-ku hipotetycznych badań sponsorowanych przez koncerny farmaceutyczne); prowadzi to często do zastępowania hipotez wnioskami i pozwalania sobie na zbyt daleko posunięte uogólnienia [por. tekst Steina w publikacji Dysleksja - od badań mózgu do\ praktyki. Grabowska i Rymarczyk (red.) 2004),

• odbiorcach i translatorach informacji pochodzących z badań ru-ukowych (autorzy poradników dla praktyków, metodycy - nadmierne uogólnienia i uproszczenia, nieuprawnione wnioski, nie-1 uwzględnianie relatywnego charakteru wyników pojedynczych badań).

Z powyższych powodów warto poświęcić trochę uwagi problemom metodologicznym związanym z badaniami nad zjawiskiem dyskksji rozwojowej.

8.2. Interdyscyplinarny charakter badań nad dysleksją

Najważniejsze teorie opisujące etiologie i patomechanizmy dysleksji zostały przedstawione w rozdziale trzecim. Przegląd zawartości niniejszego rozdziału pozwala stwierdzić, że badania dotyczące zjawiska dysleksji rozwojowej są prowadzone w ramach różnych dziedzin w mniejszym łub większym stopniu powiązanych z psychologią - neuronauk i genetyki, psycho-lingwistyki i psychologii rozwoju, psychologii klinicznej, poznawczej, a także psychologii społecznej.

Przynoszą one różne rezultaty, które nie zawsze dają się zc sobą połączyć. Ib rozwarstwienie badań świetnie przekłada się na propozycję Frith, opisaną we Wprowadzeniu, wskazującą na użyteczność opisu zjm ska dysleksji rozwojowej na trzech płaszczyznach (rys. 8.1).

8.2.1. Badania z zakresu genetyki i neuronauk

Badania z zakresu genetyki i neuronauk stanowią najprężniej rozwijając się dziedzinę badań dysleksji. Ze względu na rozwój nowych technologii badawczych, takich jak neuroobrazowanie funkcjonowania mózgu, post# w tej dziedzinie budzi wiele nadziei na rozwiązanie zagadki etiologu dp-IcksjL Wiele już w tej kwestii dokonano, jednak -jak dotąd - nie uzyskano rozstrzygających rezultatów (por. rozdz. 3). Badania z zakresu genetyki I neuronauk obejmują:

8.2. Interdyscyplinarny charakter badań nad dysleksji

223

POZIOM BIOLOGICZNY

Badania z zakresu: •■genetyki

•    neuroanafomn

•    nouroflzjologtl

ii

-M

Badania z zakresu:

•    p9ychollngwlatyki

•    psychologii poznawcze)

•    psychologii rozwoju

WśiM

Ti S M.	POZIOM POZNAWCZY
Badania z zakresu:
• psychologii klinicznej
• psychologii społecznej	■
• psychoMngwistyłd
	: i
	POZIOM BEHAWIORALNY

Rysunek 8.L Interdyscyplinarny charakter badań nad dysleksją a trzy powmy opisu dysleksji według Frith

'MSo opracowanie własne na podstawie Fmh 1997.

•    badania rodzinnego występowania dysleksji - np. klasyczne badania Hallgrena z 1950 roku czy projekty deFriesa i wsp. (za: Pen-nington i Olson 2004, de Fries i wsp. 1997),

•    poszukiwania genetycznych uwarunkowań dysleksji - np. badania Grigorenko i wsp. (2001), a także deFriesa i zespołu (1997),

•    badania struktury mózgu - badania neuroanatomiczne dotyczące obszaru płanum temporale i corpus callosum oraz móżdżku - zapoczątkowane przez „szkolę bostońską” - Galaburdę i współpracowników (Galaburda i Kemper 1979; Galaburda i wsp. 1985; Kaufman i Galaburda 1989), kontynuowane współcześnie przez wielu badaczy - Habiba i Robichon (1996), Larsena i wsp. 1990, Jemingena i wsp. (1991) i innych.