Zdjęcie3985

238 Rozdział i. Metodologia badań naukowrch nad zjawiskiem dysJelaji

Tfc analizy są prowadzone w ujęciu rozwojowym (badania podhine) i porównawczym. Wiele z nich zaprezentowano w rozdziale trzecim d» tyczącym patomcchanizmów dysleksji.

8.2.6. Badania z zakresu psychologii osobowości i psychologu społecznej

Badania z zakresu psychologii osobowości i psychologii społecznej tuoty wii| ważny dział uzupełniający wcześniej wymienione dziedziny, donn czają bowiem informacji o rzeczywistym funkcjonowaniu osoby zdytkkąi w środowisku - w szkole w relacjach z samym sobą. Mogą także dotyczy relacji społeczeństwa do osób z dysleksją lub do samego zjawiska. Badami z tych dziedzin obejmują niezbyt liczne próby oceny osobowości, samooceny, kompetencji społecznych, odporności na stres, występowania nerurcy i innych zaburzeń emocjonalnych, z których wiele zostało przedstawionych w rozdziale siódmym.

8.2.7. Podsumowanie

Powyższy krótki przegląd najważniejszych obszarów badań nad dyłkbg w ramach różnych dyscyplin naukowych oraz specjalności w zakresie suki psychologii pokazuje z jak bardzo zróżnicowanym materiałem mamy do czynienia. W badaniach interdyscyplinarnych tkwi największa szansa ■ znalezienie odpowiedzi na wiele dręczących nas pytań związanych z problemem dysleksji rozwojowej. Przeszkodą może tu być odmienny jętjk oraz procedury stosowane w poszczególnych dyscyplinach, dlatego mzm-żenie szczegółowych zagadnień metodologicznych może być pomocne w zrozumieniu sprzeczności i planowaniu dalszych badań.

8.3. Stosowane procedury badawcze

Badania dotyczące dysleksji rozwojowej mają wybitnie interdyscyplinarny charakter, ponadto łączą w sobie podejście kliniczne z badaniami toiwjo wymi oraz coraz częściej z badaniami z zakresu neuronauk. wszystko t» ostatecznie oparte jest na statystycznych procedurach analizy i interpretacji wyników.

Szczególnie dużym wyzwaniem teoretycznym i praktycznym ja Dołączenie podejścia klinicznego ze statystycznym. Bardzo rzadko prom-

I Procedery noeewrw I w badaniach nad y dyelokelą ro«wt*neąJ

[	_1		|
| Grupowo |	Indywidualne |		[uMml
	. ł		ł
| Podłużne | | Porównawcze j	Studia przypadków		Wielokrotna ■turla przypadków 1

Rysunek 8.2. Główne procedury stosowane w badaniach nad dysleują rcewotową 2nW>: opracowania wiosnę.

dii się badania iciilc eksperymentalne, w których poprzez manipulacje zmienną niezależną wpływa się na poziom zmiennej zależnej. Wyjątkiem nogą tu być na przykład badania dotyczące neuroobrazowania, ale w tym wypadku nie dysleksja jako taka jest zmienną zależną.

W badaniach dotyczących dysleksji rozwojowej możemy wyróżnić trzy główne grupy procedur (Springer-Charolles, Cole i Sentklaea 2006; Miles i Miles 1990).

Pierwszą grupę stanowią historie czy analizy Indywidualnych przypadków (core Siudy), oparte na wnikliwej ocenie pojedynczych pacjentów zdysleksją, z jej szczególną wersją nazwaną wielokrotną analizą przypadków (Sprenger-Charollcs, Cole i Semiclaes 2006).

Drugą stanowią porównania międzygrupowe oparte na procedurze eposi facto, czyli takiej, w której czynnik modyfikujący poziomy zmiennej zależnej zaistniał przed badaniem (wystąpiły trudności w uczeniu się w postaci dysleksji). Tu zazwyczaj grupie osób badanych z dyslcksją przeciwstawia się dla porównania tzw. grupę kontrolną, czyli odpowiednio dobrane osoby bez dysleksji.

Uzecią grupę stanowią porównania tych samych jednostek w rdd-ajch warunkach — są to zazwyczaj badania podłużne, rozwojowe - pozwalające na uchwycenie zmian, jakie zachodzą w czasie w zakresie interesujących badaczy funkcji poznawczych czy sprawności.

Żadna z tych metod nie przyniosła dotąd ostatecznych rozstrzygnięć dotyczących dysleksji i nie może być uważana za jedynie słuszne podejście