96(1) jpeg

vj 97K-#3-OI-t4XI4-0. O by WN PWN :«I7

80 CZĘŚĆ I Teoria wymiany międzynarodowej

gdzie P_c i P_f 10 odpowiednio ceny tkaniny i żywności. Linia jednakowej wartości, ij. linia wzdłuż której wartość produkcji jest stała, ma nachylenie -PJP_r Kraj produkuje w punkcie Q, czyli w punkcie styczności granicy możliwości produkcyjnych z najwyżej położoną limą jednakowej wartości. W cym punkcie nachylenie granicy możliwości produkcyjnych jest równe -P_c/P_r. Zatem koszt alternatywny wyrażony w żywności potrzebny do produkcji kolejnej jednostki tkaniny jest równy względnej cenie tkaniny.

Wybór kombinacji nakładów czynników produkcji

Jak zauważyliśmy, w dwuczynnikowym modelu producenci mają możliwość wyboru nakładów. Na przykład rolnik może wytwarzać więcej żywności z jednego hektara, jeśli chce używać więcej nakładów pracy do przygotowania gleby, odchwaszczcnia itp. Może on zatem zużyć mniejszą ilość ziemi i większą ilość pracy na jednostkę produktu końcowego. Wówczas w każdym sektorze producenci będą mieli do czynienia już nic ze stałymi jednostkowymi nakładami (jak miało to miejsce w modelu Ricarda), lecz będą mogli korzystać z zamienności (itrade-off), jak to obrazuje krzywa // (rysunek 4.4), która pokazuje alternatywne kombinacje nakładów, jakie mogą być użyte do produkcji jednego kilograma żywności.

Jaką kombinację nakładów wybiorą producenci? Zależy to od względnego kosztu ziemi i pracy. Jeśli renty gruntowe (stawki opłat za dzierżawę ziemi) są wysokie, a płace niskie, rolnicy zdecydują się na produkcję wymagającą stosunkowo niewiele ziemi i dużo pracy: jeśli renty gruntowe są niskie, a płace wysokie, rolnicy będą oszczędzać pracę, natomiast zużyją więcej ziemi. Jeśli «• jest plącą za godzinę pracy, a r ceną dzierżawy jednego hektara ziemi, wybór nakładów będzie zależał od stosunku cen tych dwóch czynników produkcji: wir'. Zależność między cenami czynników i stosunkiem ziemi do pracy (77/,), używanym do produkcji żywności, przedstawiona jest na rysunku 4.5 w postaci krzywej II.

Podobna zależność między wir oraz stosunkiem ziemi do pracy występuje w produkcji tkaniny. Zależność tę przedstawia krzywa CC na rysunku 4.5. Jak widać r rysunku, krzywa CC leży na lewo od krzywej FF, eo oznacza, że dla każdej relacji cen czynników produkcja żywności będzie zawsze wymagała więcej ziemi względem pracy niż produkcja tkaniny. Jeśli taka sytuacja ma miejsce, mówimy, że produkcja żywności jest ziemiochlonna, podczas gdy produkcja tkaniny jest pracochłonna. Zauważmy, że definicja „chłonności" czyli wielkości zapotrzebowania na nakłady czynników, zależy od relacji ziemi do pracy używanej w procesie produkcji, nie zaś od relacji ziemi lub pracy w stosunku do wielkości produkcji. Toteż dobro nic może być jednocześnie ziemio-1 pracochłonne.

¹ Optymalny wybór współczynnika zienua-praca został szerzę) wyjaśniony w Dodatku do tceu rozdziału.