no odpowiednio po 12 i 24 godzinach od rozpoczęcia apoptozy. Okazało się, że w komórkach HL-60 traktowanych ccra-midcm w obecności antysensownego oli-gonukleotydowego odcinka kodującego Bax, ograniczającego jego ekspresję, dochodzi do hamowania wypływu z mito-chondriów cytochromu c oraz obniżonego poziomu apoptozy. Dotychczas nie wyjaśniono, w jaki sposób ceramid uruchamia przekaz sygnału w zależnej od Bax śmierci. Wiadomo natomiast, że w komórkach, w których apoptoza jest inicjowana cera-midem, obserwuje się obniżenie poziomu inhibitorów apoptozy — białek Bcl-2 i Bc1-Xl i wzrost stosunku Bax/Bcl-2 [127], Zatem można przypuszczać, że promujące śmierć białko Bax w tym szlaku może ograniczać aktywność białek przeżycia — Bcl-2 i Bcl-Xi.. Na podkreślenie zasługuje doniesienie, że transmisja sygnału ścieżką ceramidową jest związana z hamowaniem aktywności kinazy białkowej B/Akt [305]. Enzym ten fosfory luje inne białko proapoptotyczne rodziny Bcl-2 -Bad. Fosforylacja Bad uwalnia białko anty-apoptotyczne Bc1-Xl z kompleksu Bc1-Xl--Bad, umożliwiając jego wnikanie do mito-chondriów. Z kolei ufosforylowany poli-peptyd Bad jest wiązany przez białka rodziny 14 3 3, pozostając w cytosolu [46]. Zatem hamowanie aktywności PKB Akt na szlaku sfingomielinowo-ceramidowym ogranicza aktywność białka Bcl-Xi. [127]. Fosforylacji Bad mogą dokonywać ponadto kinazy MAPK, kinaza białkowa A oraz PAK (ang. p21 -activatecl kirtase) [46]. Wciąż słabo poznany udział ścieżki sfin-gomielinowo-ceramidowej w przekazie sygnału śmierci, angażującej jako efektory ccramidu przede wszystkim kinazy i fosfatazy, sugeruje prawdopodobny rcgulato-
Prokaspaza
Białko
adaptorowe
VDAC
Cytoplazma
Mitochondrium
Cytochrom c
Członek rodziny Bcl-2
Rys. 23.11. Przypuszczalne mechanizmy działania białek rodziny Bcl-2 (objaśnienia a-e w tekście).
VDAC (ang. yoltage-dependent anion channef)
(Zaadaptowano z Naturę vol. 407. p. 775, fig. 5 [100]. Za zezwoleniem Macmillan Magazirtes Lid)