biofiz5

1 gem³. Skręcenie właściwe jest wielkością charakterystyczną danej substancji optycznie czynnej rozpuszczonej w darnin rozpuszczalniku w stałej temperaturze i dla danej długości fali świetlnej. Wartość skręcenia właściwego podawane w tablicach fizykochemicznych są na orS mierzone w temp. 20° C dla żółtej linii sodu, tzw. linii D.

Do mierzenia kąta skręcenia płaszczyzny polaryzacji służy polarymetr (polarymetr stosowany do wyznaczania stężenia sacharozy nosi nazwę sacharymetru). W praktyce laboratoryjnej często stosuje się polarymetr Lippicha (rys. 6.30).

Rr* 6.30

Z    P

Monochromatyczne światło lampy sodowej (Z) przechodzi przez pcćsr-ryzater (nikol) P. w którym ulega polaryzacji. Spolaryzowana wiązka tła przechodzi przez naczynie (/O oraz przez nikol CA), zwany analirztc-rcm. wpada do lunetki (L). za pomocą której obserwujemy światżo spolaryzowane. Nicol (5* spełnia funkcję przyrządu półcieniowego.

Jeżeli płaszczyzna polaryzacji światła wychodzącego z naczynia 'Fti jesS zgodna z płaszczyzną polaryzacji analizatora CA), to całe pole widzenn: lunetki jest jednakowo oświetlone. Gdy do naczynia (AT) nalejemy roztwem substancji optycznie czynnej, wówczas płaszczyzna polaryzacji światła gnie skręceniu i w lunetce zaobserwujemy silne oświetlenie jednej częscr: pola widzenia, a zaciemnienie drugiej.

Aby spowodować jednakowe oświetlenie pola widzenia, należy anahrz-ter .A obrócić o kat równy kątowi, o jaki skręca płaszczyznę poiaryzari roztwór w naczyniu K. Oko ludzkie potrafi dokładnie określić nawet bardzo małe różnice oświetlenia dwóch powierzchni graniczących ze sebą. Można więc w ten sposób dokładnie zmierzyć kąt skręcenia płaszcryrz-polaryzacji.

Celem ćwiczenia jest wyznaczenie stężenia substancji optycznie czynnej w roztworze oraz obliczenie skręcenia właściwego a₀ tej sai-

stancji.

Wykonanie pomiaru:

1.    Przygotować roztwory o znanym stężeniu substancji optycznie czynrjrj (wg wskazówek prowadzącego ćwiczenia).

2.    Włączyć do sieci lampę sodową i odczekać 5 min na jej pełne rozjarzenar

3.    Wstawić do polarymetru pustą kuwetkę pomiarową (cylindryczne zaczynie).

4.    Ustawić analizator .A (pokrętłem z prawej strony przyrządu , arf sprzężona z nim skala kątowa wskazywała wartość ok. 2° (plus Inr minus), wów-czas w polu widzenia okularu ukaże się pionowy pasek

344