cywilneprawomalz4

328

XVI. Małżeńskie ustroje majątkowe

majątku. Do czynności zarządu majątkiem wspólnym nie należy więc zaciąganie zobowiązań, które nie odnoszą się do określonego składnika majątku wspólnego. W sposób niewątpliwy do czynności prawnych w tym zakresie należą czynności zobowiązujące do zbycia rzeczy lub prawa stanowiącego składnik majątku wspólnego, rozporządzanie nimi, obciążanie ograniczonymi prawami rzeczowymi, a także wszelkie czynności prawne o charakterze obligacyjnym. Według aktualnie obowiązującego stanu prawnego rozróżnienie na czynności zwykłego zarządu i czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym nie ma znaczenia prawnego.

Małżonkowie nie mają obowiązku wspólnego podejmowania czynności dotyczących zarządu majątkiem wspólnym. Jedynie z uwagi na konieczność uzyskania zgody współmałżonka na dokonanie czynności wymienionych w art. 37 § 2 k.r.o. obowiązek porozumienia się ze współmałżonkiem i uzyskanie jego zgody wymagane są przy dokonywaniu czynności tam wymienionych. Obowiązkiem małżonków w ramach współdziałania w zarządzie majątkiem wspólnym jest obowiązek udzielania sobie informacji o stanie majątku wspólnego, zasadach wykonywania zarządu tym majątkiem i o zobowiązaniach go obciążających. Rażące lub uporczywe naruszanie przez jednego z współmałżonków obowiązku współdziałania majątkiem wspólnym może stanowić ważny powód uzasadniający ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej (art. 52 § 1 k.r.o.), pozbawienie tego małżonka przez sąd samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym (art. 40 k.r.o.), a także może mieć wpływ na zmianę wielkości udziałów w majątku wspólnym po ustaniu wspólności (art. 43 § 2 k.r.o.). Aczkolwiek każdy z małżonków ma prawo do samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym, to ustawodawca wprowadza swoiste ograniczenia, z których pierwsze sprowadza się do tego, że przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej samodzielnie zarządza tylko ten małżonek (art. 36 § 3 k.r.o.). Ponadto do dokonania czynności enumeratywnie wymienionych w art. 37 § 1 k.r.o. wymagana jest zgoda drugiego małżonka. Samodzielne wykonanie zarządu majątkiem wspólnym może być realizowane nie tylko osobiście, lecz również przez pełnomocnika ustanowionego przez małżonka. W ramach zarządu majątkiem wspólnym małżonków mieszczą się tzw. czynności zachowawcze (art. 36 § 2 zd. 2 ihfine k.r.o.) i dlatego też każdy z małżonków ma samodzielną czynną legitymację procesową w sprawach sądowych dotyczących przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, którymi małżonek może samodzielnie zarządzać.

329

'

VI. Małżeńskie ustroje majątkowe

alżonek może sprzeciwić się dokonaniu przez drugiego z małżonków za-mierzonej przez niego każdej czynności prawnej i faktycznej z wyjątkiem czynności w bieżących sprawach życia codziennego lub zmierzających do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanych w ramach działalności zarobkowej. Sprzeciw ten może być skutecznie zgłoszony tylko przed dokonaniem przez drugiego małżonka zamierzonej przez niego czynności zarządu majątkiem wspólnym.

15

Jakie czynności wymagają zgody drugiego małżonka?

• Artykuł 37 k.r.o. określa, jakie czynności wymagają zgody drugiego małżonka i jaki jest skutek czynności dokonanej bez takiej zgody, w zależności od tego, czy mamy do czynienia z umową, czy też z jednostronną czynnością prawną. W obecnym stanie prawnym bez znaczenia jest, czy czynność zarządu majątkiem wspólnym wymaga zgody drugiego małżonka w przypadku zaliczenia tej czynności do grupy czynności zwykłego zarządu czy fi też do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu.

Artykuł 37 § 1 k.r.o. w sposób enumeratywny wymienia czynności, do dokonania których potrzebna jest zgoda drugiego małżonka. Wyczerpujący katalog czynności wymagających pod sankcją nieważności zgody drugiego małżonka został wprowadzony ze względu na pewność obrotu prawnego. Celem zgody drugiego małżonka ma być zapewnienie ochrony majątku wspólnego małżonków w interesie rodziny, i to niezależnie od tego, czy chodzi o czynność prawną z zakresu obrotu gospodarczego, czy też obrotu konsumenckiego. Zgoda drugiego małżonka na dokonanie czynności prawnej przez jednego z małżonków może dotyczyć każdej czynności prawnej, która takiej zgody wymaga; jak również może być wyrażona jednocześnie dla kilku różnych czynności. Zgoda drugiego małżonka jest zachowaniem osoby trzeciej w stosunku do stron tej czynności w rozumieniu art. 63 § 1 k.c. Zgoda taka może być wyrażona przed dokonaniem czynności, równocześnie z jej dokonaniem, jak również może mieć charakter potwierdzenia (po dokonaniu czynności) — w tym ostatnim przypadku tylko w odniesieniu do umów, a nie jednostronnych czynności prawnych. Do oświadczenia małżonka wyrażającego zgodę na dokonanie czynności przez drugiego z małżonków mają zastosowanie odpowiednie przepisy Kodeksu cywilnego o wadach oświadczenia woli (art. 82-88).