cywilneprawomalz3

346 XVI. Małżeńskie ustroje majątkowe

wartości przedmiotów majątkowych wchodzących do tego majątku, a także może być skutkiem zwiększenia majątku o inne przedmioty majątkowe, i to bez względu na sposób ich nabycia. Określenie tego, jaki majątek każdego z małżonków stanowić będzie ich dorobek, może nastąpić w umowie o rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków.

Zgodnie z art. 51³ § 2 k.r.o. małżonkowie mogą ustalić, że przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem umowy i opisane w art. 33 pkt 2, 5-7, 9 k.r.o. oraz przedmioty nabyte w zamian za nie będą uwzględniane przy obliczaniu dorobku. Brak zastrzeżenia umownego w tym zakresie oznaczać będzie, że przy obliczaniu dorobków pomija się wymienione przedmioty. Należy uznać, że całkowicie swobodne kształtowanie przez strony zakresu substratu majątkowego będącego podstawą do wyrównania dorobków nie może być zbyt daleko posunięte. Do dorobku każdego małżonków dolicza się wszystkie darowizny dokonane przez jednego z małżonków, z wyłączeniem darowizn na rzecz wspólnych zstępnych małżonków oraz drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób. Doliczeniu do dorobku każdego z małżonków podlega również wartość usług świadczonych przez jednego z nich na rzecz majątku drugiego małżonka oraz wartość nakładów i wydatków na majątek jednego małżonka z majątku drugiego małżonka.

Ustalenie wartości nakładów i wydatków, o których mowa powyżej, może nastąpić zarówno w drodze czynności prawnych, jak i w drodze czynności faktycznych. Dorobek oblicza się według stanu majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej i według cen z chwili jego rozliczenia. Po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może żądać wyrównania dorobków, co powinno doprowadzić do wyrównania różnic wartości dorobków małżonków. Wyrównanie dorobków może nastąpić w drodze umowy między małżonkami i nie jest dla niej wymagana żadna forma szczególna, chyba że umowa dotyczy przeniesienia prawa, dla której to czynności wymagana jest forma szczególna (art. 73 k.c.). Jeżeli nie ma porozumienia między małżonkami, każde z nich może zwrócić się do sądu o wydanie orzeczenia w postępowaniu procesowym. Za dopuszczalne należy uznać, iż małżonek ma interes prawny w ustaleniu istnienia świadczenia, do którego jest zobowiązany wobec drugiego z małżonków, i będzie mógł w tej mierze wystąpić ze stosownym powództwem o ustalenie (art. 189 k.p.c.).

ⁱxisN6X?S.p

i ¹⁶

g Co to jest przymusowy ustrój majątkowy?

Przymusowy ustrój majątkowy powstaje przez ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd (art. 52 § 1 k.r.o.), ubezwłasnowolnienie lub ogłoszenie upadłości jednego z małżonków (art. 53 § 1 k.r.o. ) oraz orzeczenie separacji (art. 54 § 1 k.r.o.). Charakter przymusowy ustroju majątkowego polega na tym, że z chwilą wystąpienia określonego zdarzenia ustaje dotychczasowy ustrój, którym jest wspólność majątkowa (ustawowa lub umowna) lub rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków, i powstaje rozdzielność majątkowa. Istniejący dotychczas ustrój umowny rozdzielności majątkowej staje się ustrojem przymusowym. Dodać również należy, iż dopóki trwa przyczyna powstania przymusowego ustroju majątkowego, dopóty małżonkowie nie mogą w drodze umowy go zmienić.

Żądanie ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może dotyczyć sytuacji, gdy małżonkowie pozostają zarówno w ustroju wspólności ustawowej, jak i w jakimkolwiek umownym ustroju majątkowym, z wyjątkiem rozdzielności majątkowej. Rozdzielność majątkowa powstaje w takim przypadku z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. Żądanie jednego z małżonków ustanowienia rozdzielności majątkowej może mieć miejsce wtedy, gdy małżonkowie nie ustanowią takiej rozdzielności przez zawarcie umowy.

W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu (art. 52 § 2 k.r.o.). Za ważne powody w rozumieniu art. 52 § 1 k.r.o. uznać należy nie tylko okoliczności o charakterze majątkowym (trwonienie majątku przez małżonka), ale również sytuację sprawiającą, że wykonywanie przez małżonków zarządu ich wspólnym majątkiem jest niemożliwe lub nadmiernie utrudnione, co nie służy dobru rodziny założonej przez małżonków.

W sprawie o ustanowienie rozdzielności majątkowej sąd powinien zbadać, czy wniesione powództwo nie zmierza do pokrzywdzenia wierzycieli jednego z małżonków. Zasadą powinno być ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej z dniem mieszczącym się w okresie między dniem wytoczenia powództwa a wydania wyroku. W wyjątkowych przypadkach do-