cywilneprawomalz0

340 XVI. Małżeńskie ustroje majątkowe

majątek wspólny, pobranych pożytków i przychodów, nakładów i spłaconych długów poczynionych na te przedmioty majątkowe od chwili ustania wspólności ustawowej do chwili podziału majątku wspólnego (art. 567 § 1 i art. 686 k.p.c.). Charakterystyczne jest to, iż sąd na wniosek uczestnika postępowania może stwierdzić nabycie przez jednego z małżonków w drodze zasiedzenia udziałów' drugiego małżonka nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego (art. 172 i nast. k.c.).

Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o podziale majątku wspólnego własność poszczególnych składników tego majątku przechodzi na osoby wymienione w postanowieniu. Charakterystyczne w tym postępowaniu jest to, iż majątek wspólny podlegający podziałowi stanowią nieruchomości i rzeczy ruchome, jak również wierzytelności, roszczenia i przysługujące małżonkom ekspektatywy nabycia poszczególnych praw majątkowych. W postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd samodzielnie ustala skład majątku podlegającego podziałowi, uwzględniając uprzednie orzeczenia ustalające skład majątku wspólnego. W celu ustalenia wartości składników majątku wspólnego należy uwzględniać ceny wolnorynkowe z uwzględnieniem ich obciążeń o charakterze prawnorzeczowym, takich jak: hipoteka, służebność gruntowa, służebność osobista. Wartość prawa najmu lokalu komunalnego objętego podziałem majątku wspólnego stanowi różnica między czynszem wolnym a czynszem regulowanym, z uwzględnieniem prawdopodobnego okresu trwania stosunku najmu. Podkreślić bowiem należy, iż prawo najmu może być przedmiotem podziału majątku wspólnego. W przypadku gdy w skład majątku wspólnego wchodzi spółdzielcze prawo do lokalu (zarówno lokatorskie, jak i własnościowe), może ono zostać przyznane również małżonkowi, który nie jest członkiem spółdzielni mieszkaniowej. Kryterium decydującym powinno być w tej mierze sprawowanie przez małżonka zamieszkującego w mieszkaniu spółdzielczym bezpośredniej pieczy ₄nad wspólnymi dziećmi małżonków. Jeżeli w skład majątku wspólnego małżonków wchodzi gospodarstwo rolne (art. 55³ k.c.), do jego podziału znajdą odpowiednie zastosowanie art. 213-218 k.c. dotyczące zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego.

Bardziej skomplikowana sytuacja pojawi się w przypadku przedsiębiorstwa, które może ulec podziałowi tylko wówczas, gdy w jego wyniku powstaną co najmniej dwa samodzielne przedsiębiorstwa. W braku takiej możliwości przedsiębiorstwo może być przyznane jednemu z małżonków, z obowiązkiem spłaty drugiego, albo ulec likwidacji, i poszczególne rzeczy

wi

]

XVI. Małżeńskie ustroje majątkowe

,£*•' ___

2s£i W::

V i prawa stanowiące elementy przedsiębiorstwa mogą być w oznaczonych % częściach przyznane każdemu z małżonków. Sąd może również zarządzić sprzedaż przedsiębiorstwa stosownie do art. 1064^l4-1064²² k.p.c. Jeżeli f; w wyniku podziału majątku wspólnego oznaczona wierzytelność zostanie | przyznana jednemu z małżonków, małżonka tego przed skutkami niewypłacalności dłużnika chroni instytucja rękojmi za wady (art. 1046 w zw. art. 556 k.c.).

Postępowanie o podział majątku wspólnego może być połączone z postępo-) waniem o dział spadku, jeżeli udział w majątku wspólnym jest przedmiotem spadku. Może być też połączone z postępowaniem o zniesienie współwłasni ności, jeżeli w skład majątku wspólnego wchodzą przedmioty, których współwłaścicielami są również inne osoby (art. 689 k.p.c.). Postępowanie o podział majątku wspólnego może się odbyć niezależnie od postępowania

I o dział spadku, przy czym wynik postępowania o podział majątku wspólnego może mieć wpływ na dział spadku z uwagi na to, że przy podziale majątku wspólnego sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych

■ udziałów w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne | świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego jednego z małżonków podlegają zwrotowi. To samo dotyczy roszczeń dotyczących tych wydatków z majątku osobistego jednego z małżonków na rzecz mająt-] ku wspólnego.

II | 1³

I Jakie są rodzaje umownych ustrojów mająt-| kowych małżeńskich?

| Istotą małżeńskiej umowy majątkowej jest ustalenie zasad kształtowania I: ') się stosunków majątkowych małżonków. Umowa taka może być zawarta i y przez przyszłych małżonków przed zawarciem małżeństwa (intercyza) j l albo też przez małżonków w czasie trwania małżeństwa. Jeżeli małżonkowi y wie pozostają w ustroju rozdzielności majątkowej jako ustroju o charak-i J terze przymusowym, to jest oczywiste, że nie mogą w drodze umowy malw jątkowej zmienić tego ustroju. Skoro ustrój rozdzielności majątkowej 1,4 wprowadzony przez sąd na podstawie art. 52 § k.r.o. jest przymusowym jfr ustrojem majątkowym, to nie można w drodze umowy przywrócić wspól-|| ności majątkowej obowiązującej przed ustanowieniem rozdzielności ma-f 4 jątkowej przez sąd.

i '