cywilneprawomalz3

326 XVI. Małżeńskie ustroje majątkowe

nej; art. 860 k.c.), podlegają przepisom właściwym dla tejże wspólności łącznej, a nie przepisom o małżeńskiej wspólności majątkowej.

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą te prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednemu z nich. Niezbywalne prawa niemajątkowe nie należą do majątku wspólnego małżonków z tej prostej przyczyny, że wspólność ustawowa obejmuje jedynie prawa majątkowe. Osobisty majątek każdego z małżonków' stanowią takie prawa niezbywalne, jak: służebności osobiste (art. 300 k.c.), prawo dożywocia (art. 912 k.c.), spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego (art. 9 ust. 5 z ustawy z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych¹). Bardzo charakterystyczny jest przepis art. 33 pkt 6 k.r.o., zgodnie z którym do majątku osobistego każdego z małżonków należy doliczyć przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia (koszty leczenia, rehabilitacji, przyuczenie do innego zawodu itp.; art. 444 § 1 k.c.) albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (art. 445 § 1 i 2 k.c.). Wyjątek od unormowania z art. 33 pkt 6 k.r.o. dotyczy renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia się jego widoków na przyszłość (art. 444 § 2 k.c.).

Prawa na dobrach niematerialnych, takie jak praw'a autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy, o ile mają charakter praw majątkowych, należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Prawa osobiste twórcy natomiast, jako mające charakter praw niemajątkowych, nie są objęte przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego o stosunkach majątkowych między małżonkami.

13

Co to jest surogacja?

Zgodnie z art. 33 pkt 10 k.r.o. surogacja polega na zaliczeniu do majątku osobistego każdego z małżonków przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej w zamian za inne przedmioty majątkowe stanowiące majątek osobisty małżonka. Do majątku osobistego każdego z małżonków należą na zasadzie surogacji przedmioty majątkowe nabyte w zamian za wszystkie inne składniki majątku osobistego małżonka. Surogacja polega nie tylko na nabyciu przez jednego z małżonków przedmiotów majątkowych za przedmioty należące do jego majątku osobistego (surogacja bezpośrednia), lecz również nabyciu przedmiotów majątkowych ze środków uzyskanych za przedmioty należące do majątku osobistego tego małżonka (surogacja pośrednia). Należy zauważyć, iż surogacja może być wielokrotna, a przynależność do majątku osobistego jednego z małżonków przedmiotu majątkowego nabytego w zamian za składnik tego majątku następuje z mocy samego prawa. Działanie zasady surogacji może być zmienione wolą jednego z małżonków, na rzecz którego surogacja ma nastąpić. Wola uchylenia zasady surogacji musi być określona w treści czynności prawnej, w której małżonek może postanowić, że nabyty przedmiot wejdzie w skład majątku wspólnego. Wydatki i nakłady poczynione z majątku osobistego jednego z małżonków na przedmioty należące do majątku wspólnego nie mogą doprowadzić do nabycia w drodze surogacji odpowiedniego udziału w tych przedmiotach należącego do majątku osobistego tego małżonka, z którego majątku osobistego zostały poczynione nakłady.

14

Na czym polega zarząd majątkiem wspólnym?

Problematyka zarządu majątkiem wspólnym małżonków została uregulowana w art. 36-40 k.r.o. W zakresie zagadnień, których przepisy te nie rozwiązują, należy^ odpowiednio stosować art. 199 i nast. k.c. dotyczące zarządu rzeczą będącą przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych. Zasady zarządu majątkiem wspólnym małżonków muszą uwzględniać zarówno dobro rodziny, jak i obowiązek małżonków współdziałania w zarządzie i uprawnienie każdego z nich do samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym. Małżonkowie mają swobodę w określeniu sposobu sprawowania zarządu, nie mogą jednakże zdecydować o tym, że na dokonanie przez jednego z nich czynności potrzebna jest zgoda drugiego małżonka (art. 37 § 1 k.r.o.), albo też, że określona czynność może być dokonana bez zgody drugiego małżonka. Pojęcie „zarząd majątkiem” nie jest pojęciem jednolitym. Zasadnie można przyjąć, iż zarząd taki dotyczy zarówno czynności prawnych, jak i czynności faktycznych związanych z prawidłową gospodarką majątkiem wspólnym w celu zaspokajania potrzeb rodziny. Pewną wskazówkę stanowi w tej mierze treść art. 36 § 2 zd. 2 k.r.o., zgodnie z którym zarząd majątkiem wspólnym małżonków to ogół czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzającej do zachowania tego

1

Tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.