cywilneprawomalz9

338 XVI. Małżeńskie ustroje majątkowe

Ustanie wspólności ustawowej nie wyłącza ani też nie ogranicza dotychczasowej odpowiedzialności małżonków mającej charakter odpowiedzialności rzeczowej. W szczególności pozostaje w mocy hipoteka ustanowiona w czasie trwania wspólności ustawowej na objętej nią nieruchomości w celu zabezpieczenia wierzytelności, której dłużnikiem jest tylko jedno z małżonków. Jeżeli za dług małżonkowie w czasie trwania wspólności ustawowej odpowiadają solidarnie, to również odpowiedzialność taka utrzyma się po ustaniu wspólności. Po ustaniu wspólności ustawowej wierzyciel, którego dłużnikiem jest tylko jedno z małżonków, nie może żądać zaspokojenia z przedmiotów majątkowych objętych wspólnością ustawową. W takim przypadku wierzyciel może żądać zaspokojenia wyłącznie z przedmiotów stanowiących osobisty majątek dłużnika, jak również z przedmiotów majątkowych nabytych przez niego po ustaniu wspólności i z udziału przysługującego małżonkowi w majątku wspólnym.

I ¹²

i Co to jest podział majątku wspólnego?

Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie uregulował w sposób wyczerpujący problematyki podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności ustawowej. Nakazał jedynie do podziału majątku wspólnego (art. 46 k.r.o.) stosować odpowiednio przepisy o dziale spadku (art. 1035, 1037—1046, 1070 i 1079 k.c.). Z kolei przepisy o dziale spadku nie regulują tej problematyki w sposób wyczerpujący i co do kwestii w nich nieuregulowanych odsyłają do przepisów o zniesieniu współwłasności w częściach ułamkowych (art. 210-221 k.c.). Podział majątku, który był objęty wspólnością ustawową, może nastąpić po jej ustaniu, i to bez względu na przyczynę tego ustania. Podział majątku wspólnego może nastąpić na mocy umowy lub orzeczenia sądu (art. 1037 § 1 k.c.). Podziału majątku wspólnego może również dokonać sąd w wyroku orzekającym rozwód lub separację, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu (art. 58 § 3 i art. 61³ § lw zw. z art. 58 § 3 k.r.o.). Umowa o podział majątku wspólnego może być zawarta między małżonkami w dowolnej formie, a jeżeli w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość, umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności (art. 1037 § 2 w zw. z art. 73 § 2 zd. 1 k.c.). Jeżeli w skład dzielonego majątku wchodzi przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55' k.c., umowa o podział tego majątku powinna być zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi (art. 75¹ k.c.), przy czym forma taka zastrzeżona jest tylko dla celów dowodowych, (art. 74 k.c.). Umowny podział majątku wspólnego może dotyczyć całego majątku, jak również być ograniczony do jego części (art. 1038 § 2 k.c.). Umowa o podział majątku wspólnego zawarta z pokrzywdzeniem wierzyciela może być przez niego zaskarżona na podstawie art. 527 k.c. (skarga paułiańska). W przypadku umownego podziału majątku wspólnego strony powinny dokonać między sobą wszelkich rozliczeń z tytułu roszczeń powstałych w czasie trwania wspólności ustawowej (art. 45 k.r.o.), jak również tych, które powstały między ustaniem wspólności a podziałem majątku wspólnego (art. 686 k.p.c.).

Sądowy podział majątku wspólnego obejmuje cały majątek, ale z ważnych powodów może być ograniczony do jego części (art. 1038 § 1 k.c.). Postępowanie o podział majątku wspólnego toczy się na podstawie art. 566 i 567 k.p.c. W razie braku zgodnego wniosku co do sposobu podziału sąd dokona podziału tych składników majątkowych, które można podzielić, i przyzna poszczególne przedmioty majątkowe tak powstałe każdemu z małżonków stosownie do wielkości ich udziałów w majątku wspólnym (art. 211 k.c.). Jeżeli podział taki nie będzie adekwatny do udziału małżonków w majątku wspólnym, sąd zasądzi odpowiednią dopłatę na rzecz jednego z małżonków (art. 212 § 1 zd. 1 k.c.). Jeżeli taki sposób podziału nie jest możliwy, sąd może wszystkie składniki majątku wspólnego przyznać stosownie do okoliczności jednemu z małżonków i zasądzić od niego na rzecz drugiego z nich spłatę, odpowiadającą wartości jego udziału w majątku wspólnym (art. 212 § 2 k.c.). Sąd też może dokonać podziału majątku wspólnego przez sprzedaż składników majątku wspólnego, rozstrzygając również o wzajemnych roszczeniach małżonków albo też przesuwając rozstrzygnięcie o tych roszczeniach do czasu sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego. W toku postępowania o podział majątku wspólnego sąd powinien odnieść się do zarzutu uczestnika postępowania o nieważności zawartej przez małżonków umowy majątkowej, a także uprawnienia wnioskodawcy do żądania podziału majątku wspólnego (art. 618 § 1 i art. 685 k.p.c.). Sąd rozstrzyga także o nierównych udziałach w majątku wspólnym (art. 567 § 1 k.p.c.) i czy określony przedmiot majątkowy należy do majątku wspólnego (art. 685 k.p.c.). W toku tego postępowania sąd powinien również rozstrzygnąć o roszczeniach jednego z małżonków na podstawie art. 45 k.r.o., a także o wzajemnych roszczeniach małżonków z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów stanowiących