DSC00654

naon(*L fdnc występowały jut otwcwnicc planktonie rnc Uwtta *ię paAtt M M wody ciepłe nbniir Mi obecność kolonijnych koralowców Tlen obecny w buAęąrym kopalne muszle węglanie wapnia (CaCOj) pochodzi * cxa*Aw. gdy organizm zyl i wytwarzając muszlę pobierał potrzebne do tego pierwiastki i wody nwrskicj Stosunek występujących w wodne izotopów O" do O¹* zależy od temperatur. . Dziś można uwolnić tlen t węglanu wapnia tworzącego muszlę i ustalić, jaki jest udział O¹ do O¹ . a następnie określić temperaturę, która panowała w danym morzu. Tlen ze szkieletów organizmów planktonicznych i ncktonicznych (np. planktor.icznych otwomic. bclemnitów) może informować o temperaturze panującej w przypowierzchniowej warstwie wód, natomiast tlen ze szkieletów form bentonieznych (np. otwomic bentonicznych, ramienionogów zawiasowych) pozwala określić temperaturę wód przydennych.

Obecność skamieniałości organizmów ryjących w miękkim osadzie ilub ich nor (np. Lingula, patrz fig. 40; niektóre ntalże, jcZov.ce z grupy Atelostomaia) wskazuje. Ze gdy skała powstała, dno było miękkie, natomiast występowania organizmów drążących lub ich drążeń i organizmów cementujących się do podłoża oznacza, że w czasie sedymentacji dno było twarde.

Te organizmy, które mogą żyć zarówno w wodach o normalnym morskim zasoleniu jak i w wodach słonawych (brakicznych), są w wodach brakicznych mniejsze i mają cieńsze muszle (patrz fig. 11). Zespól wód brakicznych jest ponadto gatunkowo uderzająco uboższy od zespołów zarówno wód słonych jak i słodkich, lecz jest za to bogaty w osobniki. Wymienione cechy pozwalają na podstawie występujących w skałach skamieniałości wnioskować o zasoleniu wód dawnych basenów.

Przedstawione powyżej wskaźniki pozwalają odtworzyć układ warunków środowiskowych na danym obszarze - bądź lądowym, bądź w basenie morskim, a nawet oceanicznym. W ten sposób paleontologia znacząco przyczynia się do rekonstrukcji dziejów Ziemi.

Skaty oritnnogcntcznc

Szkielety organizmów albo ich fragmenty, wchodzą: obok tęeno v skład łkał tworzą tzw. łkały organogcniczne (bśogemezeek Orpmmn których części twarde budują le skały, noszą nazwę apnmta skalotwórczych.

Szczegółowe charakterystyfci skał biogcracznych znaleźć możne w podręcznikach petrografii skał osadowych. Tu natnmien zwróci się przede wszystkim uwagę na aspekty paleontologiczne genezy tych skal.

Pierwotny skład chemiczny skały zaiczy w znacznym stopniu od składu chemicznego budujących ją szkieletów organicznych Organizmy obdarzone szkieletami krzemionkowymi (część gąbek, jednokomórkowe radiolarie i okrzemki) mogą tworzyć skały krzemionkowe. Zc szkielecików radiolarii powstawały skały zwane radiolarytami, z paneerzyków okrzemek (Diatomeae) utworzone są diatomity (skonsolidowane) i ziemie okrzemkowe (luźne), natomiast najbardziej znanymi skałami o pochodzeniu gąbkowym są spongiolity, opoki i gezy.

Spongiolit utworzony jest z igieł gąbek krzemionkowych spojonych krzemionkowym spoiwem. Opoka jest skałą mieszaną, krzemionkowo-węglanową. Jej głównymi składnikami są krzemionka pochodzenia gąbkowego oraz węglan wapnia. Gezy złozone są z krzemionki biogenicznej. z detrytycznych, nieorganicznych ziaren kwarcu oraz z węglanu wapnia.

Ze szkieletów organizmów obdarzonych częściami twardymi z węglanu wapnia utworzone są biogcniczne skały węglanowe. Najbardziej znane z nich to wapienie krynoidowe, muszlewcc, wapienie biohcrmalne oraz kopalne muły węglanowe.

Wapienie krynoidowe są złożone z fragmentów szkieletów liliowców, szczególnie z elementów szkieletów ich łodyg.

Muszlowce mogą zawierać muszle różnych organizmów, np. glowonogów czy ślimaków, najczęściej (począwszy od onkmiku) budują je jednak muszle zawiasowych brachiopodów i/lub małży Zmiany składu

IW