DSC00684 (10)

zakłada istnienia symbolicznego uniwersum ab initio. Może ona występować bez odwołania się do procesów symbolicznych, czyli bez wykraczania poza rzeczywistości potocznych doświadczeń. Jednakże gdy tylko pojawia się uniwersum symboliczne, niespójności życia codziennego mogą być zintegrowane przez bezpośrednie odniesienie do tego uniwersum. Na przykład, niespójności między znaczeniem związanym z odgrywaniem roli kuzyna i odgrywaniem roli właściciela ziemi mogą poddać się integracji bez odniesienia do ogólnej mitologii. Jeżeli jednak mamy do dyspozycji ogólny Weltanschauung mitologiczny, to może on zostać wykorzystany w niespójnościach żyda codziennego. W takim przypadku zabranie kuzynowi ziemi może być nie tylko wynikiem złego gospodarowania albo uczynkiem nagannym moralnie (u-jemne sankcje wcale nie muszą sięgać wymiarów kosmicznych), ale może być na przykład rozumiane jako konsekwencja złamania ustanowionego przez Boga porządku uniwersum. W ten sposób uniwersum symboliczne porządkuje i tym samym uprawo-macnia codzienne role, priorytety oraz procedury postępowania, umieszczając je sub specie uniwersi w każdym wyobrażalnym układzie odniesienia. Nawet najbardziej trywialne wydarzenia życia codziennego mogą w tym układzie nabrać głębokiej doniosłości. Można łatwo zobaczyć, jak ta procedura dostarcza potężnego uprawomocnienia, służącego zarówno porządkowi instytucjonalnemu jako całośd, jak i poszczególnym jego strefom.

Uniwersum symboliczne umożliwia także wprowadzenie porządku do różnych faz biografii. W społeczeństwach prymitywnych tę porządkującą funkcję przedstawiają w czystej postaci rytuały przejścia. Na każdym etapie periodyzacja życia jest wana przez odniesienie do całości ludzkich Jtnacsftft. Każda z faz życia — bycie dzieckiem, bycit dzieńcem, bycie dorosłym itd. — jest uprawomacnia-na jako sposób bycia w uniwersum symboticnysa

I (najczęściej jako szczególne odniesienia do świata bo-fgów). Nie musimy tu roztrząsać oczywistej sprawy, że taka symbolizacja sprzyja poczuciu bezpieczeństwa i przynależnoścL Byłoby jednak błędem myśleć Iw ten sposób wyłącznie o społeczeństwach prymitywnych. Tę samą funkcję może spełnić współczesna psychologiczna teoria rozwoju osobowości. W obu I przypadkach jednostka przechodząca od jednej fazy życia do następnej może o sobie sądzić, iż powtarza | kolejność, która należy do „natury rzeczy" albo wręcz do jej własnej „natury". Może ona upewnić się, że żyje „właściwie". Tak więc „właściwość" jej programu życiowego jest uprawomocniona na najwyższym ■ poziomie ogólności. Kiedy jednostka śledzi swoje minione życie, jest ono dla niej zrozumiałe na tej samej zasadzie. Wyobrażając sobie siebie w przyszłości, może myśleć o swoim życiu jako o czymś rozwijającym się w obrębie uniwersum, którego ostateczne punkty orientacyjne są znane.

Ta sama uprawomacniająca funkcja występuje w odniesieniu do „właściwości" subiektywnej jednostkowej tożsamości Z powodu samej natury socjalizacji subiektywna tożsamość jest całością uzależnioną.⁷' Jest ona zależna od stosunków jednostki te znaczącymi innymi, którzy mogą się zmienić albo zniknąć. Uzależnienie to wzrasta następnie w trakcie doświadczaniu samego siebie we wspomnianych wcześniej sytuacjach granicznych. „Zdrowe" postrzeganie siebie, jako posiadacza określonej, stabilnej oraz społecznie uznanej tożsamości, jest nieustannie zagrożone przez surrealistyczne przemiany w snach i fantazjach, nawet jeżeli w codziennej interakcji społecznej pozostaje ono stosunkowo spójne. Tożsamość jest ■ n Uzależnienie subiektywnej tożsamości wynika Już z analizy powstawania osobowości przeprowadzonej przez Meada. W sprawie dalszych konsekwencji tej analizy zob. Anselm Strauss, Mirrors «nd Maakt, Free Press ot Olencoe, New York 1939; Erving Goffman, Człowiek w teatrze tycia codztenitepo, PIW, Warszawa 190.

W

U — Społeczne tworzenia...