CCI00151

miast nimi związany. Praktycznie więc ocenia on dyskrecjonalnie, czy istnieją warunki odwołania się do stosowania tegoż artykułu. Na jego podstawie prezydent staje się faktycznym dyktatorem i uzyskuje prawo podejmowania takich środków, jakich jego zdaniem wymagają zaistniałe okoliczności.

Pod tym względem konstytucja zna tylko następujące ograniczenia: pierwszym jest wymóg, aby działalność prezydenta zmierzała w kierunku umożliwienia konstytucyjnym władzom przystąpienia do wykonania powierzonych im zadań w możliwie najkrótszym czasie, drugim - aby podjęte środki były usprawiedliwione okolicznościami pozostającymi w ścisłym związku z przyczynami, które spowodowały zastosowanie art. 16, i wreszcie trzecie - zasada, że w okresie stosowania art. 16 prezydent nie może rozwiązać Zgromadzenia Narodowego.

o

W okresie obowiązywania art. 16 prezydent praktycznie nie jest kontrolowany, aczkolwiek o kontroli wyraźnie wspomina konstytucja. Do środków kontrolnych zaliczony jest obowiązek prezydenta konsultowania się z Radą Konstytucyjną w sprawie wszelkich decyzji podejmowanych na podstawie tego artykułu. Chodzi przy tym jedynie o obowiązek konsultowania, bowiem w dziedzinie podejmowania decyzji prezydent ma zapewnioną pełną swobodę.

Jako drugą formę kontroli wymienić należy zebranie się parlamentu z mocy samego prawa na sesję nadzwyczajną (jeśli zastosowanie art. 16 przypada na okres pozasesyjny). Prezydent w tym czasie nie może korzystać z prawa zamknięcia sesji. Realność tej kontroli musi budzić wątpliwości, skoro szereg uprawnień parlamentu w tym właśnie okresie ulega zawieszeniu.

Zastosowanie art. 16 zależy od spełnienia dwu warunków, niezbyt przy tym precyzyjnie określonych. Są to: a) bezpośrednie zagrożenie Republiki lub jej instytucji, niepodległości, integralności terytorialnej lub obowiązek wykonania umowy międzynarodowej, b) fakt przerwania regularnego funkcjonowania konstytucyjnych władz publicznych. Jeśli warunek drugi jest określony stosunkowo konkretnie, to pierwszy tylko w sposób bardzo ogólnikowy, zostawia więc pole do dowolnej interpretacji.

Możliwość stosowania dowolnej interpretacji art. 16 potwierdziła już dotychczasowa praktyka. W wyniku puczu algierskiego z 22 kwietnia 1961 r. prezydent de Gaulle zwrócił się 23 kwietnia do narodu z orędziem, w którym powiadomił go o zastosowaniu art. 16. Wspomniał o puczu generałów, ale nie wymienił drugiego warunku, jakim jest przerwanie normalnego funkcjonowania konstytucyjnych organów, a przecież naczelne organy Republiki nie przestały funkcjonować.

Z chwilą zastosowania art. 16 z mocy prawa zebrał się parlament, ale znaczenie tego wydarzenia było małe, ponieważ organ ten nie miał prawa podejmowania działań w sprawach związanych bezpośrednio z wydarzeniami algierskimi. Zebranie parlamentu może zatem mieć tylko jedno znaczenie - stworzenie możliwości postawienia prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu. Innych możliwości nie ma, jeśli bowiem prezydent jest politycznie nie-

157