38575

Prądy oceaniczne

W ocenach występują stałe prądy morskie, które przemieszczają ogromne masy wody na odległość wielu tysięcy kilometrów'. Wyróżnia się prądy powierzchniowe, podpowierzclmiowe, demie i wznoszące. Przyczyną ich powstawania są stałe wiatry oraz różnice gęstości spowodowane różnicami temperatury i zasolenia wód oceanicznych.

Erozja morska - pow^rodow^rana jest głównie przez falowanie i pływy. Prądy odgrywają niewielką rolę. W morzach zamkniętych działa głownie falowanie wiatrowe, natomiast u wybrzeży dużych, otwarty dl akwenów główną rolę odgrywają pływy. Erozja widoczna jest przede wszystkim na wybrzeżach i na dnie morskim w pobliżu brzegu.

Erozja morska zależy od: siły fal i prędkości pływów', kształtu linii brzegowej w poziomie i pionie i budowy geologicznej oraz prędkości prądów morskich.

Erozja wywołana działcmiem wody polega na odrywaniu i rozmywaniu skał brzegu.

Ścieranie skal podłoża okruchami skalnymi transportowanymi przez wodę (również lód i wiatr) wskutek tarcia i wzajemnych uderzeń - nazywa się abrazją.

Na brzegach niskich działalność erozyjna jest mała. Działa głównie na dnie, w strefie kipieli. Wybrzeża płaskie są częściej akimiulowane a nie niszczone.

Fale atakujący stromy brzeg podcinają go i pow^rodują jego cofanie. Powstaje platforma abrazyjna i klif Na platformie abrazyjnej może utworzyć się platforma akumulacyjna (terasa akumulacyjna). Z czasem przez poszerzanie platformy abrazyjnej energia fal maleje; khf staje się martwy.

Cofanie wybrzeży ma różną prędkość:

Wolin 180 m przez 200 lat

W rejonie Kołobrzegu 0,5-1 m / rok

Kredowy brzeg Anglii 2 km od czasów rzymskich

Najintensywniejsze jest dzialarue erozji na wypukłych fragmentach wybrzeża - przylądkach. W zatokach energia fal ulega rozproszeniu.

Erozja podmorska

Na szelfie i stoku kontynentalnym znacząca rolę odgrywają prądy zawiesinowe (przyderme prądy spowodowane większa gęstością wody obciążonej zawiesiną. Mętna woda dzięki drobnym zawiesinom jest cięższa od wody czystej. Dodatek 1 % mułu zwiększa ciężar wody morskiej z 1,026 do 1,04 g/cm 3

Szczegóhue podatny do tworzenia prądów jest stok kontynentalny pokryty luźnymi osadami Powstają wtedy osuwiska podmorskie. Powstają kaniony podmorskie rozcinające nie tylko szelf ale i stok kontynentalny. Akumulacja

Akumulacja jest wynikiem transportowania i osadzania materiału w strefie brzegowej. Transport może mieć kierunek prostopadły równoległy do brzegu.

Fala nabiega na brzeg pod kątem a spływa prostopadle do brzegu.

W ten sposób przemieszczają się cząstki mesrone prądem przybrzeżnym nawet 100 m / dobę

Plaże - powstają z wyrzucanego przez morze materiału, którego morze rue jest w stanie unieść z powrotem.

Wały brzegowe tworzą się w linii brzegowej, przy końcu zasięgu fal z nagromadzema gnrbszego materiału (prąd powrotny zabiera tylko drobniejszy materiał)

W strefie kipieli na płaskim płytkim dnie fala powoduje wymywanie rynien erozyjnych równoległych do brzegu a materiał wyrzuca na ich krawędź powstają podwodne mielizny - rewy (grzędy mielinowe, ryfy). Powstają w czasie sztormów a icli położenie zmienia się.

Bariery - w płytkich morzach fala może załamywać się daleko od brzegu (kilka lub kilkanaście km).

Powstają wały piaszczyste, które mogą na stałe wystawać nad poziom morza. Na Adriatyku nazywają się lido. Przybrzeżna, płytkowodna część morza pomiędzy barierą piaszczystą a brzegiem nazywana jest laguną Mierzeje i kosy - powstają z niesionego przez prąd morski wzdłuż wybrzeża materiału w miejscu jego załamania (zatoki).