geolog lab04

•    wyraźną - zaznacza się zwykle w jednej płaszczyźnie, zwykle występuje równocześnie z przełamem (oliwin i beryl),

•    niewyraźną (piryt, chalkopiryt i kasyteryt).

Przełam - polega na pękaniu minerału pod wpływem uderzenia lub nacisku wzdłuż powierzchni nieregularnych (przeciwieństwo łupliwości). Jeżeli minerał jest łupliwy w trzech kierunkach (halit, kalcyt) to nie posiada przełamu. Minerał, który jest łupliwy w jednym kierunku, w dwóch pozostałych posiada przełam (gips, mika). Ze względu na charakter powstałej powierzchni wyróżniamy przełam:

•    nierówny np. muszlowy - wklęsły z ostrymi nierównościami (krzemienie, kwarc, obsydian),

•    równy,

•    ziarnisty (kasyteryt, piryt)

•    zadziorowaty (azbest),

•    ziemisty (limonit, kaolinit),

•    haczykowaty (złoto, srebro, miedź).

Twardość - jest to opór jaki stawia minerał rysującemu go ostrzu. W badaniach makroskopowych do oznaczania twardości minerałów służy skala wypracowana w 1812 r przez wiedeńskiego mineraloga F.Mohsa. Jest to skala porównawcza, obejmująca 10 minerałów wzorcowych, uporządkowanych według wzrastającej twardości. Minerał o wysokim stopniu twardości pozostawia wgłębione rysy na powierzchni wszystkich minerałów o niższym stopniu twardości. Wgłębienie jest tym wyraźniejsze i większe, im silniej zaznacza się różnica w stopniu twardości minerału rysującego i zarysowanego.

SKALA MOHSA

1.    Talk Mg₃[(OH)₂Si₄Oio]

2.    Gips CaSO,*2H₂0

3.    Kalcyt CaC0₃

4.    Fluoryt CaF₂

5.    Apatyt Ca₅F(P0₄)₃

6.    Ortoklaz K[AISi₃0₈]

7.    Kwarc Si0₂

8.    Topaz AI₂F₂Si0₄

9.    Korund Al₂0₃

10.    Diament C

bardzo miękkie - rysują się paznokciem

miękkie - rysują się metalowym ostrzem

twarde

bardzo twarde

Twardość wszystkich ważniejszych minerałów skałotwórczych wynosi 2 - 7. Do badań twardości częściej niż minerałów skali Mohsa używa się przedmiotów z życia codziennego o twardości wielokrotnie sprawdzonej i porównanej ze stopniami skali Mohsa.

-    czyste aluminium, paznokieć - twardość ok. 2,5

-    czysta miedź - twardość 3

-    gwóźdź żelazny - twardość 4-5

-    szkło, stal (zal. od rodzaju) -5-6

Spójność to sposób zachowania się minerału po wpływem obciążeń mechanicznych. Minerały mogą być:

•    sprężyste (muskowit),

•    giętkie (talk),

•    kruche (halit),

•    spoiste,

•    strugalne (argentyt),

•    kowalne (złoto, srebro).

Cechy optyczne

Barwa to jedna z najważniejszych cech minerałów, często pozwalająca na ich łatwe oznaczenie. Wyróżnia się minerały barwne, bezbarwne i bezbarwne zabarwione. Zależy to od ich składu chemicznego lub od zawartych w nich domieszek.

* minerały barwne (idiochromatyczne) posiadają barwę stale występującą i dla danego minerału charakterystyczną (np. siarka rodzima - żółta, piryt - mosiężny, grafit - czarny, chalkanyt - niebieską, malachit - zieloną). Barwa minerałów idiochromatycznych uwarunkowana jest ich

4