img097

97

trujący instrument pod punktem, w miejscu przecięcia osi pp i 11 (rys, 107) *

Działanie lunety. Rysunek 111 przedstawia bieg promieni w lunecie o dawnej prostej konstrukcji. Za pośrednictwem obiektywu Ob tworzy się obraz przedmiotu dalekiego w płaszczyźnie ogniskowej obiektywu. Obraz ten jest rzeczywisty i odwrócony. Okular Ok działa jak lupa, powiększa obraz Y^ i daje obraz Y^ Prosty (w stosunku dc Y₁), urojony i powiększony-

Obraz tworzy się przez obiektyw na podstawie znanego z optyki równania

⁽⁴⁶>

gdziex p^ - odległość przedmiotu od obiektywu, - odległość obrazu od obiektywu, - ogniskowe obiektywu.

Ogniskowa ł^ jest wielkością stałą dis danego obiektywu, czyli również --musi być wielkością stałą, Zetem ze zmianą odległości p._;

przedmiotu od obiektywu zmieni się i odległość o^ obrazu oa ooiektywu.

2 drugiej strony mamy warunek, że obraz wytworzony przez obiektyw aa znajdować się w płaszczyźnie 6lstki oelownlozej, czyli ze zmianą odległości przedmiotu cucimy siatkę celowniczą zbliżyć lub oddalić od obiektywu, do ozego służy wyciąg siatkowy poruszany kremolierą. Zbliżamy siatkę celowniczą do obiektywu w przypadku oddalania się przedmiotu obserwowanego (skracanie lunety), natomiast oddalaz^ siatkę od obiektywu, gdy przedmiot zbliża się (wydłużanie lunety).

Siatka celownicza powinna być wyraźnie wldoczca, co można uzyskać przez wkręcanie lub wykręcania wyciągu okularowego (soczewki ocznej w okularze Huygcnsa, całego okularu w lunecie z okularem Rausdena) w tubu-sie wyciągu siatkowego. Wystarczy to wykonać jeden raz w cią^u duły przed pomiarami, dostosowując ostrość obrazu siatki celowniczej do oczu danego obserwatora.

0bra2 przedmiotu będziemy widzieć najwyraźniej wtedy, gdy siatkę oe-lownlczą przesuniemy względem obiektywu za pouocą wyciągu siatkowego ta'.:, że płaszczyzna siatki znajdzie się w płaszczyźnie rzeczywistego obrazu przedmiotu utworzonej pr2ez obiektyw. Ostrość obrazu jednak nic wy star-, cza niekiedy do ustalenia właściwego położenia płaszczyzny siatki, Dokładniejszą ocenę otrzymuje się przez zbadanie tzw. paralakoy instrumentalnej, kttrej istnienie poznajemy w ten sposób, ża patrząc przez lunetę (okular) na cel i poruszając okiem, np. w kierunku pionowym lub poziomym, widzimy prze suwa nie się obrazu celu względer. siatki celowniczej. Przed rozpoczęciem obs8E?vacJi paralaksę należy bezwzględnie usunąć ruchem fc.--moliary, co musimy wykonywać przy każdej znacznej zmianie odległości celu. Po wykonaniu tych czynności mówimy, że lur.eoa jest zogniskowana,