IMG
99

29_

ŻYLAKI KOŃCZYN DOLNYCH

WOJCiaCM NOSZCZYK

Żylakami nazywamy trwale organiczne rozszerzenie żył w postaci wężowatych sznurów, splotów lub kłębów, często z balonowatym uwypukleniem.

Zmiany iylakowate są procesem nieodwracalnym i postępującym. W miarę upływu czasu z obecnością żylaków związane są coraz liczniejsze powikłania, wymagające długotrwałego leczenia i powodujące trwałe kalectwo.

Uwzględniając czynniki usposabiające odróżnia się żylaki pierwotne występujące przy prawidłowym stanie żył głębokich i wtórne, które są powikłaniem niedrożności żył głębokich kończyn dolnych lub przetoki tętniczo-żylnej.

ROZPOWSZECHNIENIE

Żylaki kończyn dolnych i ich powikłania należą do najbardziej rozpowszechnionych chorób w krajach rozwiniętych. Według różnych autorów żylaki stwierdza się zależnie od płci, wieku i innych „czynników ryzyka" u 5—60% osób czynnych zawodowo. W Polsce częstość występowania żylaków oceniana jest na 3,5 do 58,9% populacji (1,3,10,14,18). Według Politowskiego w 1967 r. żylaki kończyn dolnych miało w Polsce 2 500 000 mężczyzn i prawie 4 500 000 kobiet, a z tej liczby 37% cierpiało na różnego rodzaju ich powikłania (17).

Badania 5 tys. losowo wybranych mieszkańców Warszawy przeprowadzone w klinice kierowanej przez autora (3) wykazały obecność żylaków u 783 osób, co stanowi 15,7% badanych, w tym u 593 kobiet (20,1%) i 190 mężczyzn (9,3%). Żylaki obu kończyn dolnych rozpoznano u 58,1% chorych, tylko lewej kończyny dolnej u 15,8% i tylko prawej kończyny dolnej u 24,8% chorych. Rodzinne występowanie choroby stwierdzono u 434 osób (55,5%). Żylaki najczęściej (48,5% chorych) pojawiały się w trzeciej dekadzie życia. Występowały częściej u.osób pracujących w pozycji stojącej (33,2% chorych) lub siedzącej (30%). U 43,7% kobiet wystąpiły w czasie ciąży. Współistnienie żylaków kończyn dolnych i zespołu pozakrzepowe-go stwierdzono u 110 chorych (2,2%).

ANATOMIA PATOLOGICZNA

Żylaki przeważnie powstają w pniu i odgałęzieniach żyły odpiszczelowej, rzadziej w żyle odstrzałkowej. W ścianie żyły i dookoła niej stwierdza się zmiany wsteczne, zapalne i bliznowate. Zmianom tym towarzyszy rozszerzenie żyły, wydłużenie

514