IMG66

ROZWÓJ budownictwa pierwotnego

ROZWÓJ budownictwa pierwotnego

28

** U, |

l.    .    ¹    kpił .

i -BOBiRc- i w'ten sposób z czterech stron buduje się „ad środkiem budowli ¹ s,°i;^mow0J® ^SL.^_mi ; gliną i tworzy dachy wieżowe sklepione na sposób pierwotny. _F~J' ranudę, pokrywają '    ^r , _.____{K ;} „ )_irilkii lasów nie maia budulca    ^'j-

.    .    ,    • _; i:_nn Następnie wznosi się dach, obcinając na końcu ponrr,.„

zatvka się szczap kami i gliną.    ‘    ,    ,    .    przeczą^ hali.-

“ -w i    ..u, „ „Paroch stron buduie sie nad śrc,U-:._    , ^oe‘ki

d°wU _pi.

czycy J,°Sl^kają na równinach i z braku lasów nie mają budulca, szukają w^ naturalnych. Drążąc je wewnątrz i kopiąc korytarze rozszerzają przestrzeń mieszkalną daleko, jak na to pozwalają warunki terenu. Nad tym zaś łączą ze sobą pale i tworzą rodzaj pokrywają go trzciną lub chrustem i na to wszystko sypią dużo ziem, Ten sposób budowy dachów zapewnia znaczne ciepło w zimie i dużo chłodu w ecie Niektórzy budują chaty pokryte sitowie* Podobnie i u innych ludów w niektórych okolicach stosuje siętakie i tym podobne metody budowania z trzciny. Również w Marsylii możemy zauważyć dachy bez dachówek, zbudować z ziemi ugniecionej z plewami. W Atenach dach Areopagu do dziś dnia pokryty gliną stanowi przykład starożytnego budownictwa. Również chata Romulusa na Kapitolu i słomą kryte dachy świątyń na zamku kapitolińskim mogą nam przywołać na pamięć prastare obyczaje i na nie wska-

₆    zywać. Na podstawie tych przykładów możemy sobie wyrobić sąd o dawnych wynalazkach w bu-downictwie i wnioskować z tego, że istotnie tak było, jakeśmy to przedstawili.

Skoro zaś wskutek codziennego ćwiczenia ręce ludzkie nabrały wprawy w budowaniu, _a wy. nalazczość umysłu pod wpływem wysiłku osiągać zaczęła poziom sztuki, rozbudzona w duszach ludzkich aktywność doprowadziła do tego, że ci, którzy wykazywali szczególniejszy zapał w tej dziedzinie, wystąpili jako zawodowi rzemieślnicy. Gdy się więc tak rzeczy miały na początku, a przyroda nie tylko obdarzyła ludzi zmysłami tak jak inne żywe stworzenia, lecz uzbroiła ich umysły w myśl i plany, a także poddała pod ich władzę wszystkie inne istoty, ludzie, postępując stopniowo od budowy chat ku innym sztukom i umiejętnościom, wyszli ze stanu dzikiego i pier-

7    wotnego, dochodząc do łagodniejszych obyczajów. Następnie zaś, rozwijając się duchowo i zdobywając szersze horyzonty dzięki rozmaitości uprawianych sztuk, zaczęli budować nie tylko chaty, lecz również domy na fundamentach i ściany z cegły albo z kamienia i pokrywać je drewnem i dachówką; z kolei zaś poprzez naukę doszli od sądów nieustalonych i niepewnych do ścisłych praw symetrii. Potem zauważywszy, że przyroda dostarcza hojnie swych płodów i że przygotowała wiele materiałów nadających się do budowy, opracowując je w różny sposób zwiększyli przez sztukę wykwint życia i pomnożyli jego przyjemności. O rzeczach więc mających zastosowanie w budownictwie, jak również o ich właściwościach i zaletach, jak będę umiał, opowiem.

i Lecz jeśliby ktoś podał w wątpliwość układ tej księgi, uważając, że temat ów należało poruszyć na początku, to podam uzasadnienie tego, aby nie sądził, że popełniłem błąd. Pisząc dzieło

0    całokształcie architektury uważałem za stosowne w pierwszej księdze omówić gałęzie wiedzy

1    umiejętności, które wzbogacają architekturę, i określić przy pomocy definicji jej początek i rodzaje. Dlatego w pierwszej księdze rozprawiałem o roli sztuki i o zadaniach architekta, w tej zaś będę mówił o naturalnych właściwościach materiałów budowlanych i o ich zastosowaniu. Albowiem ta księga nie zajmuje się zagadnieniem początków architektury, lecz początkami budowli i prawami, dzięki którym stopniowo się rozwijając doszły one do dzisiejszej doskonałości. Dlatego księga ta została umieszczona na właściwym miejscu i we właściwej kolejności.

Teraz powrócę do tematu i zajmę się materiałami przydatnymi do budowy oraz przedstawię w sposob me budzący wątpliwości i jasny dla czytelników, jak je natura tworzy i z jakiego zespołu żywiołów >ię składają. Żaden bowiem rodzaj materiału, żadne ciało czy też rzecz nie może powstać am me da się pomyśleć bez połączenia się żywiołów. Ani też natury rzeczy według prawideł fizyków nie można wytłumaczyć, jeśli się trafnym dowodzeniem nie wykaże istnienia żywiołów, jakie one są i dlaczego są właśnie takie.

t