IMG638

to Mit i znak

ze zwierzyńca potęgi. „Bogini" Jest natomiast bardzie) „duchowa i zarazem obiektywna; mimo pewnych ustępstw na rzecz manii nowości (pusta, jednoramienna kierownica) wydaje się bardziej domowa, gospodarna jakby; godzi się lepiej z ową sublimacją użyteczności, którą znajdujemy w nowoczesnym sprzęcie gospodar* stwa domowego. Tablica zegarów przypomina bardziej nowoczesną kuchnię niż centralę fabryki; cienkie przesłony okienne z matowej falistej blachy, małe dźwignie z białymi gałkami, bardzo proste wskaźniki, dyskrecja niklu nawet: wszystko to oznacza, że ruch może być łatwo kontrolowany, że pojmuje się podróż nie tyle jako rekord, ile jako komfort. Od alchemii szybkości przeszliśmy do łakomej rozkoszy prowadzenia wozu.

Publiczność, jak się zdaje, od razu rozpoznała nowość mitów, które jej zaproponowano: początkowo wrażliwa na nowinkę (trzymała ją przecież w pogotowiu długoletnia kampania prasowa) stara się teraz prędko rozumować pojęciami dostosowania i użyteczności („Trzeba się tylko do tego wozu przyzwyczaić"). Pierwsze wozy, wystawione w salonach samochodowych, ogląda się uważnie, starannie, miłośnie: nadszedł czas dotyku, kolejny etap odkrycia, kiedy to cudowność, dotąd tylko zobaczona, musi przetrzymać szturm rozumującego dotyku (dotyk bowiem — ze wszystkich zmysłów - ma największą moc demistyfikacji w przeciwieństwie do wzroku, który jest zmysłem magicznym). Ludzie dotykają blach, złączy, macają tapicerkę, próbują siedzeń, głaszczą drzwiczki, pieszczą oparcia; siadają za kierownicą i całym ciałem naśladują prowadzenie wozu. Przedmiot zostaje teraz całkowicie sprostytuowany, przywłaszczony. Bogini, która nadleciała z nieba Me-tropolis, zostaje w kwadrans zagarnięta, zmediatyzo-wana; magiczny przedmiot, poddany egzorcyzmowi, symbolizuje tak drobnomieszczański awans.

FOTOGENIKA WYBORCZA

Wielu kandydatów na deputowanych zdobi afisze wyborcze własnymi portretami. Przypisują oni fotogra-fii moc przekazywania, którą należy zbadać. Podobizna kandydata pozwala przede wszystkim zadzierzgnąć między nim a wyborcami osobistą więź: kandydat podsuwa wyborcy nie tylko program, proponuje mu także pewien ludzki klimat, zestaw codziennych decyzji wy* rażonych w wyglądzie, stroju, postawie. Zdjęcie przy* wraca więc niejako osobisty, tradycyjny charakter wyborów, czyni z posłów delegatów, co naruszyli rządy partii i proporcjonalnego systemu obliczania głosów (godne uwagi, że zdjęciami posługuje się chyba częściej prawica niż lewica). O tyle, o ile fotografia jest elipsą języka, kondensacją „niewyrażalnego”, stanowi broń antyintelektualną, stara się przesłonić „politykę” (to znaczy pewną całość problemów i rozwiązań) przez jakiś „sposób istnienia” natury społecznomoralnej. Wiadomo, że to przeciwstawienie jest jednym z głównych mitów „poujadyzmu” (Poujade w telewizji: „Spójrzcie na mnie, jestem taki sam jak wy.”).

Zdjęcie wyborcze jest więc przede wszystkim rozpoznaniem pewnej głębokości, pewnej irracjonalności, szerszej i dalej idącej niż polityka. W zdjęciu kandydata nie mogą objawić się jego zamiary: raczej jego założenia, przyczyny, jakie nim poruszają, wszystkie rodzinne, umysłowe, erotyczne nawet okoliczności, cały styl istnienia, którego jest jednocześnie przykładem, wytworem i przynętą. Tak więc wydaje się jasne, że większość kandydatów każe nam w swoich podobiznach odczytać swe solidne i szanowne pochodzenie społeczne, widowiskowy komfort reguł rodzinnych, prawnych i religijnych, wcielone w portret posiadanie owych mieszczańskich dóbr, jakimi są na przykład niedzielna msza, nacjonalizm, befsztyk z frytkami i komizm zdrady mał-

6 Mit i mak