IMGB30

218 Winywi liściowe

Sałata krucha tworzy duże główki i daje prawie dwukrotnie wyższy plon niż sałata masłowa. Ponadto o wiele lepiej znosi ona transport. Z uwagi na wartości smakowe i niskie wymagania termiczna należałoby sałaty kruchą wprowadzić i u nas do uprawy pod osłonami.

9.1.2.2.    Czynniki wzrostu i ich regulacja

w pomieszczeniach

Sałata krucha wymaga do wzrostu podobnych warunków termicznych i wodnych jak sałata masłowa oraz nieco lepszych warunków świetlnych. Reakcja odmian szklarniowych sałaty kruchej na długość naświetlenia sprawia, że są one przydatne tylko do uprawy jesiennej i wiosennej (Holsteijn 1981c).

9.1.2.3.    Terminy uprawy i stanowisko w planie zagospodarowania pomieszczenia

Sałata krucha wymaga lepszych warunków świetlnych, może być zatem uprawiana wiosną jako przedplon roślin sadzonych dopiero w końcu marca lub kwietnia, a także wczesną jesionią jako poplon.

Terminy uprawy polecane dla sałaty kruchej w naszych warunkach klimatycznych przedstawiono w tabeli 9.4.

9.1.2.4.    Wymagania pokarmowe i potrzeby nawozowe

Wymagania pokarmowe i potrzeby nawozowe sałaty kruchej są podobne jak sałaty masłowej. Ponieważ sałata krucha daje co najmniej 2-krotnie wyzszy plon niz maałowi i charakteryzuje ją dłuższy okres wegetacji to przy uprawie na malej warstwie podfou może niekiedy wystąpić niedobór azotu Wtedy niezbędne jest nawożenie pogłówn* tym składnikiem. Najwięcej azotu, bo prawe 80% ogólnej ilości, sałata krucha pobiera na około cztery tygodnie przed zbiorem, co przypada mniej więcej w okresie najintan sywniejszego wiązania główek (Gardnar Pew 1979).

Sałata krucha, podobnie jak sałata ma słowa, jest wrażliwa na zbyt wysokie stężenie soli w podłożu. Reakcja ta jest jednak różna w zależności od odmiany. Na przykład odmiana Climax wykazuje większą tolerancję na zasolenie niż odmiana Calmar (Grant i Cramer 1982).

9.1.2.5.    Odmiany

Odmiany sałaty kruchej do uprawy jesienną lub wiosennej musi cechować dość szybki wzrost i dobre wiązanie główek w gorszych warunkach świetlnych. Holenderskie firmy nasienne polecają szereg odmian przydatnych do tego celu. Wiele z nich testowano w doświadczeniach szklarniowych w naszych warunkach klimatycznych. Na uwagt zasługują następujące odmiany (firmy V«n-denberg): Lustrona. Fortessa, Cristallo Cavallona (Kobryń 1986). Nadają się one

Tabela 9.4. Przykładowe terminy uprawy sałaty kruchej pod osłonami

Uprawa	Siew	Sadzenie	Zbiór
Jesienna	1 dekada VIII połowa VIII tl dekada VIII	początek IX połowa IX II dekada IX	koniec X połowa XI j| połowa XI
Jcsienno- -zimowa	koniec VUI połowa IX	początek X koniec X	koniec XII -koniec 1	pocnlt* 1
Zimowo- -wiosenna	potowa X potowa 1	połowa XII początek III	koniec III — koniec IV	początek l»

jesiennej, na zbiór w listopadzie ^ połowy grudnia, oraz do uprawy wiosen ^ _M zbiór od marca do maia Z innych na uwagę zasługują Marbello (fir gdjinsma), Bastion (firmy Enza Żaden), ^ca się do najwczeimeiszei uprawy „joilonami, oraz Polar (firmy De Moos). Iioeuinia ze wzglądu na szybki wzrost jest ucźigólnie polecana do uprawy metodą ^mkowarstwowych kultur przepływowych

9.I.2.6. Produkcja rozsady

produkcja rozsady sałaty kruchej trwa około dancii tygodni. Przygotowanie rozsady do v|tiwy jesiennej rozpoczyna się od pierw-mj dekady sierpnia, czyli wczetmei mz sala ty maalowej. ponieważ okres wzrostu sałaty Dychaj jest cHuzszy średnio o 2—3 tygodnie Sposób przygotowania rozsady jest taki sam pk rozsady sałaty masłowej. Do pikowania i>elezv wybierać siewki bez chlorotycznych przebarwierS gdyż z takiej rozsady opóźnia są formowanie główek, a czasami tworzą się ; gidwtu otwarte (Izzetdin i in. 1980)

9.I.2.7. Technologie uprawy

Stosowane mogą być różne metody uprawy i mity kruchej Najj>owszechnie|tza jest jed-nak uprawa w glebie lub w różnych pod-lnach organicznych

Gęstość sadzenia wynosi przeciętnie 12 si na 1 m^a, zarówno w uprawie wiosennej, jak 1 jesiennej. Odmiany, zwłaszcza uprawiana później jesionią, tworzące niedużą rozetę ; można sadzić gęściej (15—20 szt. na 1 m¹). ; Do talach odmian zalicza się Cavallonę, For-| midanę, Fortessę i Lustronę

| 91.2.8. Zbiór j oraz przygotowanie [ do obrotu i krótkiego j przechowania

Jesimią i wioaną zbiera się sałatę kruchą włazie, gdy ma zwinięte, dobrze uformowali główki. Najlepiej jest ją wycinać w porze

południowej, gdyż wtedy mniei uszkadza się liście, które letwo się lamią, gdy są tędme Główka powinna być otoczona 3—5 liśćmi zewnętrznymi. W Polsce me ma określone) normy na sałatę kruchą uprawianą w uklar ni. W Holandii minimalna masa główki w okresie od stycznia do marca wynoei 200 g. w kwietniu i grudniu — 250 g, w maju, październiku i listopadzie — 300 g, • w pozostałych miesiącach 350 g (Annonymus 1985).

Pakowanie i przygotowanie do iprzedazy sałaty kruchej i masłowej jest takie same

U sałaty kruchej występują takie same choroby fizjologiczna jak u sałaty maełowe)

9.2. Endywia — Cichorium endivia L.

9.2.1.    Znaczenie gospodarcze

Endywia dotychczas w Polsce nie byłe uprawiana pod osłonami Większą popularnością cieszy się w krajach Europy Zachodniej i w Stanach Zjednoczonych Powierzchnia jej uprawy pod szkłem w Holandii wynosiła w roku 1984 około 300 ha. Endywia bardzo przypomina swym wyglądem sałatę masło wą. typu liściowego Tworzy ona dużą roze tę. która jest częścią jadalną

9.2.2.    Wartość biologiczna

Endywia zawiera więcej związków mineralnych i witamin niz sałata. Spożywana na surowo me traci wartości odżywczej i za sługuje na większe rozpowszechnienie W100 g świeżą mesy znajduje się 37—70 mg fosforu. 30—75 mg wepnie oraz do 13 mg% witaminy C, czyli więcej mz w sałacie. Endywia jest warzywem smacznym, chociaż