Wzrastające dawki azotu wpływają korzystnie nic tylko na wielkość
Wzrastające dawki azotu wpływają korzystnie nic tylko na wielkość
Zbyt duże dawki azotu mogą jednak wpływać ujemnie na wartość biolog**, plonu, przez zwiększenie zawartości nic białko wy cli trakcji tego składnika wenach. Dotyczy to głównie azotanów i azotynów, stanowiących składniki niepot^ oe w pożywieniu, gromadzone w największych ilościach przez warzywa o krótką okresie wegetacji, u których częścią jadalną są liście i organy przewodzące, ją. szpinak, sałata, rzodkiewka. Czynnikami sprzyjającyn»i nagromadzaniu azotą^ są wysokie dawki azotu, forma azotanowa tego składnika, użyta w nawożeniu, zfy, póśny termin nawożenia pogłównego oraz niekorzystne warunki świetlne. Róvn*c» przy niedoborze molibdenu w roślinach zahamowaniu ulega proces redukcji tanów do azotu amonowego, co w konsekwencji prowadzi do zwiększonego ig, nagromadzenia w warzywach. Aby ograniczyć poziom azotanów, należy zatem brai pod uwagę nie maksymalną wielkość plonu, lecz najwyższą jego wartość biologie*, ną. Zagadnienie to dobrze ilustruje rysunek 3.. z którego wynika, żc maksymalny plon szpinaku zapewnia użycie dawki 200 kg N ha*1. natomiast najwyższą wartej odżywczą, mierzoną jakością białka i zawartością składników pokarmowych, nawo. żenie w wysokości około 80 kg N-ha*1, wobec czego taką ilość zaleca się stosowne.
Prze na w ożenić azotem powoduje wiele innych następstw ujemnych. Zmnśej. cm się przydatność owoców ogórka do kwaszenia i konserwowania, opóźnione jea dojrzewanie owoców pomidora, które w większym stopniu mogą być porażone praż
- cukry
- iafeotfć białka
— składniki mineralna
— witamina C
-plon
— azotany
— kwas szczawiowy
— wolne aminokwasy
- riamm.1
Rony 12IWMU* jkUlnlluiw nśrywriych
niskie .
O
160
M - dawka (kg Ha'1)
240
320
ao
RYS. 3. Schemat zależności mądry plonem ■jakością szpinaku a wysokością dawki azotu
wrifi azotcm bujnie rosną, mają słabiej wykształcone tkanki mechaniczne i dlatego a bardziej podatne na wylęganie, co utrudnia ich zbiór, zwłaszcza mechaniczny.
Nawożenie potasem wpływa korzystnie na gospodarkę wodną roślin, gromadę,* węglowodanów oraz wzrost organów spichrzowych, takich jak: korzenie, ce-^ owoce, nasiona. Zwiększenie zawartości węglowodanów i kwasów organiczni, zapewnia polepszenie smaku i ich trwałości w czasie przechowywania.
Umiarkowane nawożenie potasem zwiększa zawartość karotenu i witaminy 0 w warzywach, neutralizuje jednocześnie ujemne skutki pizenawożenia azotem, w |ym również związane z wysokim poziomem nagromadzenia azotanów. Owoce pefludoców, zbierane z roślin dobrze odżywionych potasem, mają bardziej inten-św*, czerwone zabarwienie oraz wyższy stosunek cukrów do kwasów, dzięki cze-«isąbardziej przydatne do przetwórstwa.
Nadmierne dawki potasu hamują wzrost roślin oraz obniżają zawartość nic-których składników mineralnych, jak magnez, wapń i sód, przez co ich wzajemne proporcje mogą się układać niekorzystnie z punktu widzenia żywieniowego. Przena-wobenie potasem prowadzi również do spadku zawartości karotenu i witaminy C.
W odróżnieniu od azotu i potasu, fosfor stosowany nawet w dużych dawkach * wykazuje tendencji do nadmiernego gromadzenia się w roślinach i ujemnego wpływu na ich skład chemiczny. Składnik ten stymuluje jednak syntezę kwasu aczawiowego, którego większa zawartość w warzywach jest niepożądana. Fosfor wpływa w większym stopniu na rozwój części gencratywnych niż wegetatywnych, sprzyja zatem dobremu wykształceniu nasion i uzyskaniu wysokiej jakości materiału siewnego. Korzystne działanie fosforu polega również na zwiększeniu odporności roślin na suszę, mróz, a także na niektóre choroby grzybowe i bakteryjne. Rośliny dobrze odżywione tym składnikiem wykazują większą trwałość w przechowywaniu.
Ważne dla jakości produkowanych warzyw jest również odpowiednie nawożenie innymi składnikami pokarmowymi, zwłaszcza w razie stwierdzenia ich niedoboru. Szczególnie dotkliwe mogą być skutki niedoboru wapnia w środowisku korzeniowym, którego wynikiem są takie choroby fizjologiczne, jak: sucha zgnilizna wierzchołkowa owoców pomidora, wewnętrzne brunatnienie główek kapusty brukselskiej. zamieranie brzegów liści sałaty czy kapusty pekińskiej.
W uprawie warzyw na glebach o podwyższonej zawartości metali ciężkich, wzrost ich odczynu pod wpływem wapnowania oraz zwiększenie zawartości substancji organicznej. na skutek stosowania nawozów naturalnych i organicznych, pro-wadzi do obniżenia ich zawartości w warzywach. W glebach o odczynie obojętnym lub zasadowym, w sposób znaczący zmniejsza się bowiem zawartość rozpuszczalnych form metali ciężkich, zwłaszcza kadmu i ołowiu, co ogranicza ich pobieranie pzez rośliny. Z kolei w warunkach zwiększonego nagromadzenia substancji organicznej w glebie, pierwiastki tc są unieruchamiane przez tworzenie wielocząstccz-bwych koloidów organicznych.