IMG�57

Owoce pomidora, które moją być przechowywane bądź transportowane pga dłuższy czas, zbiera się na ogół w nieco wcześniejszej fazie dojrzałości niżpntrm. czone do bezpośredniej konsumpcji. Szczególnie duże wymagania odnośnie ftp, dojrzałości stawia przemysł przetwórczy. Warzywa przeznaczone do przetwkjiua muszą mieć optymalną dla danego gatunku i odmiany dojrzałość. Chodzi tu nie iy|. ko o walory smakowe, ale także o wielkość, barwę i inne cechy zewnętrzne, ćeler-minujące cechy jakościowe końcowego produktu.

Czynnikiem wpływającym na termin zbioru warzyw są również mołtiuo-ści zbytu, które zaletą od bieżącej sytuacji na rynku, W niektórych okresach mott występować nadmierna podaż produktu i wtedy przesunięcie terminu zbioru, ped warunkiem, że nic wpłynie to niekorzystnie na jakość warzyw, może okazać ją najlepszym wyjściem.

Czynniki przyrodnicze wpływające na termin zbioru to przede wszystkim temperatura i opady. Na ogół warzywa wymagają zebrania przed spadkiem icoiperatuiy poniżej temperatury krytycznej dla danego gatunku. Dla warzyw chlodonrażlwych (np. pomidora, warzyw dyniowatych) są to temperatury dodatnie, ale poniżej wam-$ci progowej, przy której występują uszkodzenia chłodowc. Zbiór innych gstuakóir powinien nastąpić przed nadejściem przymrozków. Z warzyw’ korzeniowych tuj-wcześniej zbiera się buraki ćwikłowe, natomiast pietruszka jest najbardziej odporn na niską temperaturę. Tylko nieliczne gatunki warzyw można zbierać już po nadejściu silniejszych przymrozków jesiennych. Należą do nich por, kapusta brukscbfa i jarmuż. Warzywa przeznaczone do długotrwałego przechowywania nie powinny być narażone na uszkodzenia chłodowc lub mrozowe.

Cebula i czosnek wymagają dosuszenia po zbiorze, stąd nie jest wskazany zbiór, gdy zacznie się już okres jesiennej, wilgotnej i chłodnej pogody, chyba że jot możliwość dosuszenia tych warzyw w pomieszczeniu.

Optymalną dojrzałość warzyw w terminie zalecanym do zbioru można Błyskać, stosując odpowiedni termin siewu lub sadzenia.

Szczególnie duże znaczenie ma termin zbioru warzyw przeznaczonych do długotrwałego przechowywania. Zbiór powinno się przeprowadzać jak najpóhwj w sezonie wegetacyjnym, ale nic należy narażać warzyw na zbyt niską temperaturę (tab. 1).

TABELA l. Optymalne terminy siewu, sadzenia i zbioru warzyw przeznaczonych dodlugotiwa-lego przechowywania

Gatunek	Termin siewu	Termin sadzenia	Termin zbioru
Cebula	1-2 dek. IV		3 dek. VIII-1 dek. IX
Czosnek (jury)		1-2 dek. IV	3 dek. VT1 -1 fck.Vffl
Kapusta głowiasta	1-3 dek. IV	2dek. V- i d«k. VI	3 dek. X -1 dek-XI
Burak ćwikłowy	3 dek. V-2 dek. VI		J dek. IX -I dek. X
Marchew	2-3 dek. V		1 dek.X
hetninka	2 dek. IV- 1 dek. V		2-3 dek. X
Seta korzeniowy	2-3 dek. III	3 dek. V - 1 dek. VI	2-3dek.X ...

_|Ti7. Metody zbioru

Wnr/yw* zbiera się, stosując różne metody i technologie zbioru. Pod wzglę-_m c««oiliwości zbioru na plantacji rozróżnia się zbiór warzyw jednorazowy

' ^A,!*°zjM6r jednorazowy (jednokrotny) odpowiedni jest dla warzyw uzyskujących zbiorczą w tym samym czasie na całej plantacji. Z reguły jednorazowo ilneniiępóźnąkapustę, warzywa korzeniowe, cebulę, a także warzywa przcznaczo-j. jo przetwórstwa (np. fasolę szparagową, groch na zielono). Warunkiem stosowali! zbioru jednorazowego jest uprawa odmian o dużej równomierności dojrzewania. Wffwciwnym razie zbiera się warzywa znajdujące się w różnych fazach dojrzałości.

Również na każdej roślinie owoce powinny dojrzewać w tym samym czasie. Prpiładctn może być dojrzewanie strąków fasoli szparagowej. Odmiany przeznacz do jednorazowego zbioru kombajnem muszą charakteryzować się jednoczę* mym dojrzewaniem strąków na każdej roślinie. Zapewnia to odpowiednią jakość Kbrtnego plonu.

Równomierność dojrzewania warzyw na plantacji jest warunkiem mechanizacji tbioni różnych gatunków warzyw.

Niektóre warzywa wymagają zbioru wielokrotnego. Dotyczy to gatunków lub odmian, których części użytkowe osiągają dojrzałość zbiorczą sukcesywnie na roślinie (np. pomidory odmian wysokich, fasola odmian tycznych, szparagi) lub na plantacji istnieje duże zróżnicowanie co do fazy dojrzałości między roślinami (np. u kalafiorów).

Zbiór wielokrotny pozwala na uzyskanie materiału o lepszej przydatności do przechowywania niż przy zbiorze jednorazowym, gdyż zebrane warzywa znajdują się w zbliżonej fazie dojrzałości.

Zależnie od stopnia zmechanizowania zbioru rozróżnia się zbiór ręczny, częściowo zmechanizowany i zmechanizowany. Zbiór warzyw jest bardzo pracochłonny czynnością. Nakład pracy na zbiór ręczny niektórych gatunków warzyw, jak fasoli szparagowej, pomidora, ogórka czy szparaga bielonego często przekracza 50% całkowitego nakładu pracy przy ich uprawie. Dlatego od dawna czynione są wysiłki zmechanizowania zbioru.

Zbiór ręczny jest bardzo pracochłonną metodą, jednak pozwala na zminimalizowanie uszkodzeń mechanicznych i jest wciąż polocany dla warzyw przeznaczonych do przechowywania, zwłaszcza długotrwałego. Przy zbiorze ręcznym obowiązują różne zalecenia, mające na celu zmniejszenie niebezpieczeństwa uszkodzenia zbieranych części rośliny. Na przykład przy zbiorze kapusty lepiej unikać w czasie usuwania zewnętrznych liści dotykania liści pozostających na główce, aby nie zetrzeć nalotu woskowego, zapobiegającego transpiracji i porażeniu główek przez czynniki chorobotwórcze.

Zbiór mechaniczny jest stosowany głownie na dużych plantacjach warzyw korzeniowych, kapusty i cebuli. Dąży się do tego. aby zmniejszyć ryzyko uszkodzenia warzyw w czasie czynności związanych zc zbiorem mechanicznym, na przykład