LastScan7

198

FIZJOLOGIA

1)    Zwiększenie filtracji. Wzrost zawartości soli w płynach ustrojowych prowadzi do wzrostu przepływu krwi przez nerki i wzrostu objętości osocza przesączonego w kłębuszkach w jednostce czasu. Oznacza to m.in, że do kanalików wchodzi więcej soli. Mimo że na zwiększoną podaż reagują one zwiększonym wchłanianiem zwrotnym, nie kompensuje to w całości zwiększonego dopływu soli z przesączem, tak że wydalanie w'yraźnie wzrasta.

2)    Zmniejszenie wchłaniania zwrotnego. Wzrost zawartości soli w płynie pozakomórkowym, wiążący się na ogół ze wzrostem jego objętości, prowadzi poprzez łańcuch reakcji fizjologicznych do zahamowania wydzielania aldosteronu, tj. hormonu kory nadnerczy zwiększającego wchłanianie zwrotne soli w kanalikach (głównie w kanaliku dalszym - zob. wyżej). Przy niższym stężeniu aldosteronu we krwi wchłanianie zwrotne soli obniża się i wzrasta jej ilość wydalana z moczu.

Zwiększona filtracja i zmniejszone wchłanianie zwrotne często przebiegają równocześnie przy zaburzonym bilansie soli: dodatni bilans soli (nadmiar NaCl w organizmie) może być kompensowany zwiększeniem filtracji i zmniejszeniem wchłaniania, a ujemny bilans soli (niedobór NaCl w organizmie) - zmniejszeniem filtracji i zwiększeniem wchłaniania zwrotnego.

W regulacji bilansu wodnego nerki współdziałają z mechanizmem pragnienia, decydującym o mniejszym lub większym przyjmowaniu wody (zob. s. 148). Regulacyjna rola nerek polega na wydalaniu dużej objętości wody przy jej nadmiarze w organizmie (dodatni bilans wodny) i małej objętości wody w stanach odwodnienia (ujemny bilans wodny). Niezależnie od stanu bilansu wodnego nerki muszą wydalić w moczu dosyć stałą porcję substancji stałych (soli, produktów przemiany materii, np. mocznika itp.).

Zachowanie względnie stałego wydalania substancji rozpuszczonych przy wydalaniu różnych ilości wody jest możliwe dzięki temu, że w stanie nadmiaru w'ody nerki wydalają duże ilości moczu bardzo rozcieńczonego, a w stanie odwodnienia - mało moczu bardzo zagęszczonego. Podstawą regulacji wydalania wody są zatem procesy zagęszczania i rozcieńczania moczu.

Objętość moczu wydalanego w ciągu doby może wahać się w dużych granicach: od 0,4 1 do ponad 10 1 (najczęściej ok. 1,5 1). Stężenie moczu waha się wówczas od 1200 do 70 mmol/1. W praktyce analitycznej miarą zagęszczenia moczu jest jego gęstość zawierająca się w granicach 1,001 -1,035 g/ml.

Istotą procesu oszczędzania wody przez nerki (zagęszczania moczu) bądź też pozbywania się jej z organizmu (rozcieńczania moczu) jest wybiórcze większe lub mniejsze wchłanianie zwrotne wody w kanalikach nerkowych. Woda wchłaniana jest głównie w końcowym odcinku kanalika, a proces ten jest kontrolowany przez powstający w podwzgórzu i uwalniany do krwi przez przysadkę hormon antydiuretyczny (ADH, zob. Hormony podwzgórzowe, s. 236).

Niedobór wody w organizmie pobudza wydzielanie ADH do krwi. W obecności tego hormonu większość przefiltrowanej w kłębuszkach wody wchłania się zwrotnie w kanalikach i wraca do krwiobiegu; nerki wydalają

małą ilość zag( i wchłanianie k a więc nerki w^

l____

W toku pr; kwaśnych niż ok. 80 mmol przez nerki -tj. stężenie H -zasadowej (; w powietrzu także produkt

Istotą „odl jonów wodor bliższym (pro’ nianiem zwro umożliwiające (zob. Układy wyraźnie kwa wszystkim w Głównymi br

Uszkodzeń wodorowych i śmierci z pc

Poza czyn funkcję gruc: czynne subst rolę przy po\ krwionośne, ^sle r o nu. r powstawanie także z mało (1,25-dwuhy dzialny za przytarczyc wapniowo-f prostagl