metody nauczania005

dzież doświadczenia, rozszerzając je zarazem i wzbogacając o nowe ele-menty. Powinno ono także być formułowane jasno, zwięźle i plastycznie, H aby mogło stanowić wzór dla uczniów, których należy uczyć poprawnego wyrażania myśli już od pierwszych lat pobytu w szkole.

W niektórych podręcznikach dydaktyki oprócz opowiadania wyróż- ■ I nia się także opis jako kolejną metodę słowną. Czyni się tak w przeświad-

tyczy na ogół charakterystyki cech, budowy, struktury itp., określonych j rzeczy, tzn. tego, co Jest względnie stałe. W tym rozumieniu opowiadanie służy do uwydatnienia dynamizmu akcji, a opis - do przedstawiania i układów statycznych.

Wykład, podobnie jak opowiadanie, służy przekazywaniu uczniom określonych informacji z zakresu nauk o przyrodzie, społeczeństwie, 1 technice i kulturze. Od opowiadania różni się tym, że nie tyle oddziałuje 1 na wyobraźnię i uczucia oraz pobudza myślenie konkretno-obrazowe, co 1 raczej aktywizuje myślenie hipotetyczno-dedukcyjne słuchaczy. Dlatego j też struktura wykładu jest na ogół bardziej systematyczna aniżeli struktura opowiadania, a tok - w większym stopniu podporządkowany rygorom logiki. Ponadto przedmiotem wykładu jest przeważnie opis złożonych układów rzeczy, zjawisk, wydarzeń i procesów oraz zachodzących j między nimi związków i zależności, głównie o charakterze przyczynowo- I -skutkowym, podczas gdy w opowiadaniu eksponuje się z reguły zewnętrzne cechy tych rzeczy i zjawisk.

Z tych względów wykładem można się posługiwać dopiero w najwyż- i szych klasach szkoły podstawowej - wprowadzając go przy tym stopnio- i wo i stale kontrolując etapowe, tzn. odpowiadające poszczególnym podte-matom, wskaźniki recepcji przekazywanych uczniom informacji - oraz | w szkolnictwie średnim i wyższym. To stopniowe wdrażanie uczniów do korzystania z wykładu powinno polegać na:

•    systematycznym kontrolowaniu sporządzanych przez nich notatek z wy Wadu;

•    rygorystycznej kontroli i ocenie treści oraz zakresu opanowywanych przez uczniów informacji zarówno w obrębie poszczególnych pod-tematów. Jak i pełnego tematu wykładu;

•    łączeniu wykładu z innymi metodami pracy dydaktycznej oraz uzupełnianiu go pokazem, testem wiadomości, pogadanką, dyskusją i pracą

•    stopniowym wydłużaniu czasu przeznaczonego na wykład w obrębie lekcji.

Skuteczność wykładu zależy przede wszystkim od jego przygotował nia. Niewątpliwy wpływ na uzyskiwane za Jego pomocą efekty mają również takie czynniki. Jak przejrzysta, logiczna struktura, żywy język, racjonalne rozmieszczenie momentów syntetyzujących oraz wielostronne na-