new 4

- 196 -

nikom w naszych czasach. Narzędzie codziennego użytku, wyposażenie namiotów i domów, dywany, maty, misy, garnki, łuki, dzidy były wyrabiane z takim zamiłowaniem i dbałością, że dziś poszukujemy ich pilnie i umieszczamy na honorowych miejscach w naszych muzeach szopki. W epoce jednak, w której powstały, i we własnej ojczyźnie przedmioty owe nie były niczym więcej niż pobudzającym dodatkiem do codziennego życia. Celem ich nie było wzniosłe odosobnienie, miały natomiast świadczyć o działalności swych właścicieli, były oznaką przynależności grupowej lub płomiennej, wyrazem kultu bogów, ucztowania lub postu, wojen, łowów oraz wszelkich rytmicznie powtarzających się poczynań odmierzających wartki nurt życia.

Taniec i pantomima, które dały początek sztuce teatralnej, rozkwitały jako część obrzędów i uroczystości religijnych. Sztuka muzyczna rozwijała się bujnie dzięki szarpaniu naciągniętej struny, biciu w rozpiętą skórę i dęciu w fujarkę. Nawet w jaskiniach, gdzie mieszkali ludzie, ściany były ozdobione kolorowymi malowidłami, które ożywiały w pamięci zdarzenia związane ze zwierzętami, włączonymi przecież tak ściśle do życia człowieka. Budowle, które stanowiły mieszkanie dla bogów, gdzie mieściły się środki ułatwiające porozumiewanie się z siłami wyższymi, wznoszono ze szczególną dbałością. Te oczywiste przejawy sztuki dramatycznej, muzycznej, malarskiej czy architektonicznej nie miały jednak nic wspólnego z teatrami, galeriami obrazów lub muzeami. Były częścią rzeczywistego życia zorganizowanej społeczności.

życie zbiorowe, jakie przejawiało się w wyprawach wojennych, w obrzędach religijnych, w zgromadzeniach na rynku miejskim, nie znało podziałów między tym wszystkim, co wyróżniało te poczynania i te miejsca, a sztuką, która wniosła yr nie barwność, wdzięk i godność. Malarstwo i rzeźba wiązały się organicznie z architekturą, a ta z kolei wyrastała ze społecznych celów, którym miały służyć wznoszone budowle. Muzyka i pieśń były nieodłączną częścią obrzędów i ceremonii, w których dopełniało 3ię znaczenie życia zbiorowego. Teatr odtwarzał w sposób Istotny legendy i historię danej społeczności. Nawet w odniesieniu do Aten nie można oddzielać sztuki od tego wszystkiego, co ją otaczało w bezpośrednim doświadczeniu, nie podważając jej znaczenia. Zawody atletyczne podobnie jak teatr sławiły i utrwalały tradycję rasy i grupy, pouczały lud, upamiętniały świetność, rozbudzały dumę obywatelską.

Nie może nas więc dziwić, że Ateńczycy skoro podjęli rozważania nad sztuką, sformułowali tezę, iż sztuka jest aktem odtwarzania czy naśladowania. Takiemu pojmowaniu sztuki można wiele zarzucić,Niemniej uznanie, jakie teoria ta zyskała, świadczy o bliskim powiązaniu sztuk pięknych z życiem codziennym, bowiem taka koncepcja nie przyszłaby nikomu na myśl, gdyby sztuka oderwana była od spraw powszedniego życia. Z teorii tej nie wynika bynajmniej, że sztuka Jest dosłownym kopiowaniem przedmiotów, ale że jodzwierciedla uczu-cla 1 pojęcia związane z głównymi instytucjami życia społecz^" nego. (Poczucie tego związku było tak silne, że Platon uznał źa potrzebne cenzurowanie poetów, dramaturgów i muzyków. Zapewne przesadzał sądząc, ż.e zmiana stylu doryckiego na 11-dyjski w muzyce byłaby zapowiedzią upadku cnót obywatelskich. Mimo to nikt z jego współczesnych nie wątpił, że muzyka Jest nieodłączną częścią etosu oraz instytucji danego społeczeństwa. Dla tamtej epoki koncepcja "sztuka dla sztuki" nie byłaby w ogóle zrozumiała.

Musiały więc zaistnieć warunki historyczne, które spowodowały, że koncepcja sztuk pięknych uległa rozbiciu i poszufladkowaniu. Nasze obecne muzea i galerie, dokąd zesłano dzieła sztuki i gdzie się je przechowuje, wskazują na niektó-. re z przyczyn, jakie doprowadziły do wyobcowania sztuki zamiast uznania jej roli w świątyni, na rynku i w innych przejawach życia zbiorowego. Można by napisać wysoce pouczającą historię sztuki nowoczesnej na podstawie historii powstawania tych współczesnych wyizolowanych Instytucji, laklml sa muzea 1 galerie. Przy tej okazji warto zwrócić uwagę na pewne interesujące fakty. Większość europejskich muzeów to poza wszystkim innym pomniki budzącego się nacjonalizmu i imperializmu. ifajmniejsza nawet stolica nie może nie posiadać włas-