nowe5

3.1.0 1'łłZYOATNOŚCI POJĘCIA OJCZYZNY DO ANALIZOWANIA...

poziom zaczyna dominować czy wręcz kolonializoyjoć ten drugi. Świat tycia obejmuje cały obszar działania komunikacyjnego w jego kulturowym. społecznym i indywidualnym wymiarze. Epoka nowoczesna, przynosząca biurokratyzację i monctaryzację stosunków społecznych, powoduje erozję społecznych sensów i indywidualnego sensu życia. Te tendencje prowadzą również do wywłaszczenia z ojczyzny w nowoczesnym społeczeństwie. Nic istnieje już jedna ojczyzna. Następstwem pluralizacji środowisk, subkultur i stylów życia jest pluralizacja ojczyzn.

Globalizacja nie zdejmuje z porządku dnia problemu posiadania ojczyzny i zakorzenienia, nawet jeśli w zmienionych warunkach będzie to wiązało się z poważnymi trudnościami i wyzwaniami dla tożsamości człowieka. Globalizacja kultury i stylów życia utrudni powstawanie i istnienie stabilnych emocjonalnych stosunków w środowisku materialnym i społecznym. Nic wydaje się jednak możliwe, że zakorzenienie przestanie być żywotną potrzebą człowieka, nawet jeśli jej zaspokajanie przyjmie nieoczekiwane i nieznane jeszcze obecnie formy.

Rozerwanie ścisłego związku między czasem a przestrzenią, a następnie przestrzenią a miejscem należy do podstawowych cech epoki nowoczesnej (Giddens. 1995). Wywołuje to niewątpliwie pewien rodzaj napięcia u działającej jednostki. Zarówno przestrzeń, jak i czas mogą stanowić dla niej znaczącą wartość. Zawłaszczona i oswojona przestrzeń wiąże się z poczuciem bezpieczeństwa, zaś z upływającym czasem - obietnica zmian na lepsze. Nic zawsze musi się to jednak nieuchronnie łączyć z napięciem, które jednostka będzie próbowała redukować przez oswajanie przestrzeni tak. aby stawało się ono miejscem*. Zarówno bycie w przestrzeni, jak i posiadanie miejsca może dawać poczucie zaufania t ontologiczne bezpieczeństwo*. Dostarczać go może poczucie wolności i poczucie zakorzeniania.

Miejsce może stać się jednak czymś fantasmagorycznym. gdyż jego struktury nic będą już zorganizowane lokalnie. Innymi słowy to. co lokalne, i to. co globalne, splata się zc sobą w taki sposób, że coraz nudniej jest. nawet tylko dia potrzeb analitycznych, wyodrębniać te dwa poziomy. To, Żc odczuwany jest związek z danym miejscem, stanowi raczej wynik pewnych uczuć, które co prawda istnieją, ale zależą od bardzo odległych wpływów. Społeczność lokalna nie jest już światem, który niejako sam siebie wypełnia, ale raczej lokalnie usytuowanym

¹ Yi-Fu Tuan (1987) u* aż.a. że przestrzeń jest w zachodnim świecie powszechnie przyjętym symbolem wołnodci. przestrzeń stoi otworem i zachęca do działania. Zai przestrzeń uczłowieczona i zamknięta staje s»ę miejscem. W porównaniu 2 przestrzenią miejsce jat spokojnym centrum ustalonych waności. Człowiek potrzebuje zarówno miejsca. jak t przestrzeni. .Miejsce kojarzy się z bezpieczeństwem, a przestrzeń z wolnością. Przywiązani jesteśmy do miejsca, ałe też tęsknimy za wolnością.

¹ Pojęcie or.tologlezncgo bezpieczeństwa podobnie jak zaufania odnosi się do wiary człowieka w ciągłość jego toźsamoJci i w stałość otaczającego go materialnego i społecznego środowiska.    77