nowe3

3.1.0 PRZYDATNOŚCI POJĘCIA OJCZYZNY OO ANALIZOWANIA...

ozenie instrumentalne, polityczno-strategiczne i społeczno-kulturowe. Ojczyzna rozumiana jest nie tylko jako obszar wyodrębniony, jako konkretne miejsce. Obejmuje cały codzienny świat przezywany w paru wymiarach - prywatnym, publicznym i politycznym - czyli nie wolno jej redukować jedynie do przestrzeni fizycznej.

Należy zwrócić też uwagę na wymiar czasu. Wspomnienia stanowią istotny bagaż doświadczeń. To. co minione, może się nam jawić jako szczególna wartość, tym bardziej że minione zdarzenia utrwalają się w naszej pamięci w sposób selektywny. Mamy również skłonność do wiązania z przyszłością pewnych pozytywnych oczekiwań. Prowadzić to może do eliminowania z pola widzenia teraźniejszości. Jawi się nam ona jako niepożądany stan odbiegający od tego. co bezpowrotnie utraciliśmy i co mamy nadzieję osiągnąć w przyszłości.

Pojęcie ojczyzny wiąże się z codziennymi działaniami. Ich skutkiem jest zawłaszczanie przestrzeni zarówno w użytkowym, jak i symbolicznym znaczeniu. Jeżeli chcemy zrozumieć, czym jest ojczyzna, jaka jest jej konstrukcja, powinniśmy w przeprowadzanych analizach nie tracić z pola widzenia jej wieloaspektowego charakteru. Winniśmy zdawać sobie również sprawę z tego. że jest ona podatna na ideologizację i tunk-cjonalizację.

Ojczyzna nabierać może nowych znaczeń w globalizującym się święcie - głównie za sprawą rosnącego głodu zakorzenienia, w dającym się jasno sprecyzować miejscu. Zacieranie różnic między tym. co możemy obdarzać zaufaniem, a tym, co obce j odległe - zanikanie przejrzystej struktury świata - powoduje, że coraz trudniej jest odnaleźć punkty oparcia, stabilizujące naszą tożsamość.

Pojawiać .się będzie coraz bardziej wyraźna reakcja na stan permanentnej mobilności, który oprócz obietnicy awansu i sukcesu niesie ze sobą również poczucie osamotnienia, utraty oparcia w rozpoznanej i zawłaszczonej przestrzeni. Konieczne więc będzie przezwyciężenie dotychczasowej alternatywy, zgodnie z którą możliwe jest znajdowanie się albo w ojczyźnie, albo w obcym świecie i zastąpienie jej multilokalnością, policentryzmem. Różne centralne miejsca nie będą miały wymiennego charakteru, nie dadzą się ze sobą porównywać, nie da się ich sprowadzić dc wspólnego mianownika, tworzyć jednak będą pewną, spójną sieć naszych miejsc (Waldcnfels. 1990).

Gdy próbujemy rozumieć sens działań społecznych, pojęcie ojczyzny zawicm w sobie sposoby użytkowego i symbolicznego zawłaszczania przestrzeni, przestrzeni we wszystkich jej wymiarach - geograficznym (naturalnym), kulturowym i społecznym. Pojęcie ojczyzny obejmuje bowiem emocjonalne, afektywne i poznawcze związki człowieka ze środowiskiem naturalnym i społecznym i bezpośrednio wiąże się z takimi pojęciami, jak tożsamość regionalna i lokalna. Ojczyzna może 75