out0015 jpeg

gliby wierzyć są ignorowane, niszczone lub fragmentaryzowane. Ani kon-sumeryzm, ani telewizja nie tworzą autentycznych podstaw tożsamości i przekonań, ale ponieważ nie ma innych pewnych alternatyw, kultura popularna i mass media służą jako jedyne ramy odniesienia dostępne dla konstrukcji tożsamości, zarówno zbiorowych, jak osobistych.

GRANICE POSTMODERNIZMU

Oceniając pojawienie się postmodernizmu we współczesnej kulturze popularnej, nie mogłem zaprezentować szerokiego przeglądu tego zjawiska. Łatwo jednak znaleźć przykłady wyjaśniające twierdzenia teorii postmodernistycznej. Obecnie chcę te twierdzenia podać w wątpliwość. Zrobię to w dwojaki sposób: poprzez krytyczne spojrzenie na niektóre główne argumenty teorii postmodernistycznej oraz poprzez poddanie analizie jej twierdzeń dotyczących kultury popularnej.

Przede wszystkim twierdzenie, że mass media przejmują rolę rzeczywistości, znacznie przecenia ich znaczenie. Mass media są istotne, ale nie w takim stopniu. Czasami twierdzenie to niekiedy wydaje się wypływać z ideologii samych mediów, wyrosłej z interesów tych, którzy w mediach pracują i je kontrolują. Twierdzenie to niekiedy nie ma poważnych podstaw empirycznych i jest mało precyzyjne. Ignoruje ono ponadto inne czynniki, jak praca i rodzina, które mają ogromny wkład w konstrukcję rzeczywistości. Związana z powyższym idea, że popularna kultura mediów reguluje konsumpcję, opiera się na nie udowodnionych założeniach o tym, jak ludzie zachowują się w roli konsumentów. Równocześnie nie docenia ona, jak użyteczne są towary, które ludzie kupują i nie uwzględnia faktu, że możliwości konsumpcji są ograniczane przez nierówności ekonomiczne i klasowe. Co więcej, pogląd, że „rzeczywistość” stała się jedynie częścią mediów i może być tylko przez media określana, jest całkowicie niesłuszny. Większość ludzi nadal potrafi odróżnić rzeczywistość kreowaną przez media i to, co istnieje poza mediami. Jeśli rzeczywistość stała się istotnie częścią mediów, skąd o tym wiedzielibyśmy? Możemy tylko polegać na mediach, które mówią nam, że tak się stało, ale dlaczego mamy im ufać?

Ci teoretycy, którzy uważają, że postmodernizm jest faktem, zdają się powtarzać obawy wyrażone dużo wcześniej przez krytyków kultury masowej i szkołę frankfurcką¹⁹. Jest to wyraźne w wielu twierdzeniach teorii postmodernistycznej. Przykładowo, idee mówiące o erozji tożsamości zbiorowych i prywatnych, o kulturze współczesnej jako śmietnisku, o tym, że sztuka jest w niebezpieczeństwie i o tym, że zwiększona rola mass mediów pozwala im wywierać potężny ideologiczny wpływ na swoją publiczność, były już wyrażane; także kulturowy pesymizm i zain-

191