page0070

62 Summa teologiczna

są w umyśle człowieka lub anioła, jak rzecz rozumiana jest w rozumiejącym a nie według swego bytu rzeczywistego. Niektóre zaś rzeczy są w umyśle lub w duszy według obu sposobów bytowania. I do obu odnosi się widzenie umysłowe.

Odpowiedź na trzeci zarzut. Gdyby anioł przyjmował poznanie rzeczy materjalnych od samych rzeczy materjalnych, trzebaby, by je robił poznawalnemi w czynie, abstrahując je. Jednak nie bierze poznania ich z rzeczy materjalnych, lecz ma poznanie rzeczy przez idee poznawcze w czynie, które mu są naturalne; tak jak nasz umysł przez idee, które przez odrywanie czyni poznawalnemi.

b • :    >\■ . _v

§ 2. czy anioł'Poznaje'rzeczy poszczególne.

Do drugiego paragrafu tak przystępujemy.

Zarzut pierwszy. Wydaje się, że anioł nie poznaje rzeczy poszczególnych. Mówi bowiem Filozof w I Physic., że zmysł odnosi się do rzeczy^ poszczególnych, rozum zaś (czyli umysł) do rzeczy powsze:hnych. W aniołach zaś niema władzy poznawczej, jak tylko rozumowa, jak jest jasnem z tego, co powyżej powiedziano (R. LIV, § 5). Zatem nie poznaje rzeczy poszczególnych.

Zarzut drugi. Oprócz tego wszelkie poznanie odbywa się przez pewne upodobnienie się poznającego do rzeczy poznanej. Lecz nie wydaje się, że mogłoby być jakieś upodobnienie się anioła do rzeczy poszczególnej, o ile jest poszczególną, skoro anioł jest niematerjalny, jak powyżej powiedziano (R. L. par. 2), pierwiastkiem zaś poszczególności jest materja. Zatem anioł nie może poznawać rzeczy poszczególnych.

Zarzut trzeci. Oprócz tego, jeśli anioł zna rzeczy poszczególne, zna je albo przez idee poszczególne albo przez idee powszechne. Nie przez poszczególne, ponieważ w ten sposób musiałby mieć nieskończone idee. Ani nie przez powszechne, ponieważ to co powszechne, nie jest wystarczającym pierwiastkiem poznania czegoś poszczególnego, o ile jest poszczególnem, skoro w pojęciu powszechnem poznaje się poszczególne tylko w możności. Zatem anioł nie poznaje rzeczy poszczególnych.

Lecz przeciwnie, nikt nie może strzec tego, czego nie po-

http://rcin.org.pl