page0072

64

Summa teologiczra

białem i słodkiem. Podobne rozważania można także czynić i co do innych rzeczy. Stąd skoro anioł z porządku natury jest ponad człowiekiem, nieodpowiedniem jest mówić, że człowiek jakąkolwiek swoją władzą poznaje coś, czego nie poznaje anioł przez swą władzę poznawczą, mianowicie rozum. Stąd Arystoteles uważa za niestosowne, by Bóg nie znał niezgody, którą my znamy, jak to widać w I de Anima i w III Metaph.

Sposób zaś, którym umysł anioła poznaje rzeczy poszczególne, można rozważać z tego, że jak rzeczy wypływają od Boga, by oddzielnie bytowały we własnych naturach, tak samo, by bytowały w poznaniu anielskiem. Jasnem jest zaś, że od Boga wypływa w rzeczach nietylko to, co należy do natury powszechnej, lecz także to, co stanowi pierwiastki wyosabniające. Jest On bowiem przyczyną całej substancji rzeczy i odnośnie do materji i odnośnie do formy. A według tego jak powoduje tak, i poznaje, ponieważ przyczyną rzeczy jest Jego wiedza jak pokazano wyżej (R. XIV, par. 8). Jak więc Bóg przez swą istotność, przez którą wszystko powoduje, jest podobieństwem wszystkich rzeczy i przez nią wszystko poznaje, nietylko odnośnie do natur powszechnych, lecz także co do poszczególności; tak aniołowie przez idee wlane od Boga poznają rzeczy nietylko odnośnie do natury powszechnej, lecz także odnośnie do ich poszczególności, o ile są pewnemi powielonemi przedstawieniami Jego jedynej i pojedynczej istotności.

Odpowiedź na pierwszy zarzut. Filozof mówi

0    naszym rozumie, który rozumie rzeczy tylko przez odrywanie, a przez samo oderwanie od warunków materjalnych, to, co zostaje oderwane, staje się powszechnem. Ten zaś sposób rozumienia nie jest właściwym aniołom, jak powiedziano powyżej (R. LV, par. 2 i 3), i dlatego niema podobieństwa w dowodzeniu.

Odpowiedź na drugi zarzut. Odnośnie do swej natury aniołowie nie upodabniają się do rzeczy materjalnych, jak coś upodabnia się do czegoś odnośnie do zgodności w rodzaju lub gatunku lub przypadłości, lecz odnośnie do tego, jak rzecz wyższa ma podobieństwo do niższej, naprzykład słońce do ognia.

1    tym sposobem także jest w Bogu podobieństwo do wszystkich rzeczy i co do formy i co do materji, o ile w Nim istnieje uprzednio jako w przyczynie wszystko, co się znachodzi w rzeczach. 1 z tego samego powodu idee umysłu anioła, które są

http://rcin.org.pl