page0050

42 Summa teologiczna

(par. 1, R. XLIV, par. 1). Czyn zaś, do którego się przyrównuje możność działania, jest to działanie. W aniele zaś nie jest tem samem rozumienie i bytowanie, ani też żadne inne działanie, czyto w nim samym, czyto w jakiemkolwiek innem stworzeniu, nie jest tem samem co byt jego. Stąd istotność anioła nie jest jego możnością rozumienia, ani też istotność jakiegoś stworzenia nie jest jego możnością działania.

Odpowiedź na pierwszy zarzut. Anioła nazywa się roznrmm i umysłem, ponieważ całe jego poznanie jest rozumowe. Poznanie zaś duszy jest częścią rozumowe, a częścią zmysłowe.

Odpowiedź na drugi zarzut. Forma pojedyncza, która jest czystym czynem, nie może być podmiotem żadnej przypadłości, ponieważ podmiot przyrównuje się do przypadłości, jak możność do czynu. Takim zaś jest tylko Bóg. I o takiej formie mówi tu Boecjusz. — Forma zaś pojedyncza, która nie jest swoim bytem, lecz przyrównuje się do niego jak możność do czynu, może być przedmiotem przypadłości, a zwłaszcza tej, która wynika z jego gatunku, taka bowiem przypadłość należy do formy, (przypadłość zaś należąca do osobnika, który nie idzie za całkowitym gatunkiem, idzie za materją, która jest pierwiastkiem wyosabniającym). I taką formą pojedynczą jest anioł.

Odpowiedź natrzeci zarzut. Możność materji odnosi się do samego bytu substancjalnego a nie możność działania, która się odnosi do bytu przypadłościowego. Stąd niema podobieństwa.

§ 4. CZY W ANIELE JEST ROZUM CZYNNY I BIERNY.

Do czwartego paragrafu tak przystępujemy.

Zarzut pierwszy. Wydaje się, że w aniele jest rozum czynny i bierny. Mówi bowiem Filozof w III de Anima, że jak w każdej naturze jest coś, czem może się stać wszystkiem i coś, czem może uczynić wszystko, tak też i w duszy. Lecz anioł jest pewną naturą. Zatem jest w nim umysł czynny i bierny.

Zarzut drugi. Oprócz tego, przyjmowanie jest czemś swoistem dla umysłu biernego, oświecanie zaś jest swoistem dla umysłu czynnego, jak jest jasnem w III de Anima. Lecz anioł otrzymuje oświecenie od wyższego sobie i oświeca niższego. Zatem jest w nim umysł czynny i bierny.

http://rcin.org.pl