P1050347

180

Jerzy Bartmlhskl

[«]

Tabela 1. Udział cześc

	Ilość haseł (W)
		S	* _i		P
	bezwzgl.	%	bezwzgl.	%	bezwzgl.	%
R	638	43,0	841	44,4	551	37,3
C	516	34,6	655	34,5	605	40,2
Pm	115	7,7	158	8,3	86	3,7
Ps	45	3,0	57	3,0	55	3,6
L	27	1,9	34	1,9	48	3.2
Z	45	3,1	53	2,8	66	4,4
s	33	2,3	36	1.9	23	U
PI	25	1,8	26	.1,4	20	1,3
Pt	18	1,2	21	1,1	36	2,4
w	22	!§	14	0,7	13	0,8
	1484	100,0	1895	100,0	1503	100,0

R — rzeczownik, C = czasownik, Pm = przymiotnik, Ps = przysłówek, L = liczebnik, Z

Jeśli uzyskane wyniki rzucić na tło opozycji języka pisanego i mówionego, to teksty pieśni ludowych wydadzą się bliższe nominalizmowi utworów pisanych niż mowie potocznej. Bowiem we wszystkich zbadanych dotąd tekstach mówionych (ogólnonarodowych i gwarowych) czasownik z przysłówkiem przeważał nad rzeczownikiem i przymiotnikiem¹³, a w pisanych — rzeczownik nad czasownikiem (por. tabela 2)¹⁴. Czy jednak tendencja nominalizująca w słownictwie pieśni ludowej jednoznacznie dowodzi, że poezja ludowa pozostaje w zasięgu wpływu literatury i języka książkowego, pisanego? Wpływ taki jest możliwy, w niektórych szczegółowych przypadkach nawet całkiem pewny¹⁵, niemniej teza o „literackiej” strukturze słownictwa pieśni byłaby chyba przedwczesna. Trzeba uwzględnić jeszcze to, że stosunki ilościowe między dwiema centralnymi klasami wyrazów, rzeczownikiem i czasownikiem, zależą w dużym stopniu od liczby zaimków w tekście. Jest to czynnik

¹³    J. Mistrik, Kvantitallvna analyza lexiky dialogu, „Jazykovedne śtudie” (Bratislava), 1971,

s. 9.

¹⁴    Dane w tabeli 2 podaję za: a — A. Wierzbicka, System skladniowo-stylistyczny prozy polskiego Renesansu, Warszawa 1966, s. 241—242; b — Kuraszkiewicz, Obfitość...* s. 56; c -Smółko wa, op. cit., s. 75; d — M. Zaręb i na. Rola wyrazów w słowniku i w tekście, „Język Polski", 1970, s. 40; e — Pisarek, op. cit., s. 27; f — M.Zarębina, Najczęstsze wyrazy polszczyzny mó w i,mej. .Język Polski”, 1971, s. 340; g — K. Berger, ComersationalEnglish ofUniversity Students, „Speech Monographs”, 1967, nr 1; h — Zaręb i na, Statystyczna struktura..., s. 7. Zdaję sobie sprawę, że porównywanie danych statystycznych zaczerpniętych z różnych opracowań stwarza pewne ryzyko niedokładności z powodu różnic w kryteriach klasyfikacji wyrazów. W odniesieniu do głównych części mowy jest to ryzyko nieco mniejsze; największe rozbieżności zachodzą co do granicy między przysłówkiem a partykułą.

^,s Por. np. komentarze S. Bąka do Wesela ludowego m Grębowie (Wrocław 1958). gdzie odnotowano nierzadkie przechodzenie śpiewaków z gwary na język literucki.