P1090738

3. Istniejące już opracowania (przede wszystkim filologiczne) dotyczące zarówno biblijnych tłumaczeń historycznych, jak i współczesnych^{1 2}.

Te trzy źródła będą podstawą przedstawienia językowych wykładników polskiego stylu biblijnego. W literaturze naukowej, w opracowaniach, określa się je czasem terminem bibiizm"’. Zaliczam do nich:

I. Nacechowanie stylistyczne (wartość stylistyczną) polszczyzny przekładowej.

U. W zakresie słownictwa i frazeologii:

-biblijne nazwy własne (osób, geograficzne, tytuły rozdziałów ksiąg biblijnych itd.),

-    słownictwo apelatywne,

-    słownictwo religijne,

-    semityzmy leksykalne,

-    semityzmy znaczeniowe, czyli leksykalne symbole, alegorie, metafory,

-    połączenia wyrazowe (frazeologizmy) oraz stałe formuły językowe.

22

1

Por. np. „Wykładnikami tak rozumianego stylu biblijnego są m.in. specyficzna metaforyka, hebraizmy (pojęciowe i gramatyczne), biblizmy, czyli wyrazy (często „nobliwe”) i formy (archaiczne) oraz połączenia wyrazowe (często kalki frazeologiczne i składniowe), które w świadomości użytkowników języka ogólnego genetycznie wiążą się z tekstem Pisma Świętego i funkcjonując poza nim, wskazują na swoje biblijne pochodzenie”. K. Długosz-Kurczabo w a. Charakterystyka językowa ekumenicznego przekładu ..Ewangelii św. Mateusza ". „Przegląd Humanistyczny” 1998, s. 66-67. Niektóre właściwości językowe stylu biblijnego wymieniają także m.in. S. Kozia r a, Polszczyzna biblijna - między tradycją a wyzwaniem współczesności, w: Inspiracje chrześcijańskie w kulturze Europy. Łódź 2000, s. 190-191 oraz: J. Gody ń, Od Adama i Ewy zaczynać. Mały słownik biblizmów języka polskiego, Kraków 1995, s. 16-19; inne opracowania podane zostały w wykazie bibliograficznym oraz w kolejnych podrozdziałach.

2

Według J. Puzyniny biblizmy to „wyrazy pod względem stylistycznym, nie zaś znaczeniowym charakterystyczne dla tekstów biblijnych". Ze słownictwa „Psałterza Dawidowa przekładanie Jana Kochanowskiego". „Poradnik Językowy" 1955, z. 6, s. 207-228. Por. także: „Takie składniki słownictwa współczesnego języka polskiego, jak wyrazy oraz wyrażenia, zwroty i frazy (czyli związki frazeologiczne, frazeologizmy) pochodzące z języka polskich przekładów Biblii zaczęto nazywać ze względu na źródło ich pochodzenia biblizmami języka polskiego”, J. G o d y ń. Kilka uwag o bibiizmach »' języku polskim, świadomości językowej i Biblii ks. Jakuba Wujka, w: Od Biblii Wujka do współczesnego języka religijnego. Tarnów 1999, s. 45.