P1140800

cierały aż do Danii*⁸ oraz, naszym zdaniom, scytyjskich grotów strzał), jak i z innych terenów*⁴, wpływów w zakresie obrządku pogrzebowego**, w zakresie produkcji ceramiki** itp., przedmioty odkryte w Witaszkowie mogły wchodzić w skład rynsztunku znaczniejszej osobistości jakiegoś plemienia ludności kultury łużyckiej.

Stwierdzenie to tylko początkowo może być uważane za szokujące. Mamy jednak przecież dowody, że pewne rzadkie, importowane przedmioty, nie spotykane „na co dzień” w trakcie badań archeologicznych ani na terenie osad, ani w grobach, znane były i użytkowane w większych zestawach przez ograniczony krąg osób. Jako przykład przytoczymy tu niezbyt odległy czasowo w stosunku do znalezisk z Witaszkowa, pochodzący z V okresu epoki brązu pochówek kurhanowy z Seddin, pow. Westprignitz (NRD), przypisywany w dodatku również ludności kultury łużyckiej*⁷. Oprócz naczyń glinianych miejscowego pochodzenia, wśród przedmiotów brązowych spotykamy przecież tam szereg importów pochodzenia skandynawskiego i południowego²⁸, które m. in. sprawiły, że pochówek ten określa się mianem grobu „królewskiego”. Bardziej odległe w czasie, młodsze groby tego typu, powstałe zresztą już w nieco odmiennych warunkach społeczno-gospodarczych, znane są także z okresu wpływów rzymskich²⁹. To, że powołujemy się na tym miejscu na tę odległą czasowo analogię wypływa z przekonania, że pewne elementy stosunków społeczno-gospodarczych, cechujących okres wpływów

° H. C. Broholm: Danmarks Bronzealder, t. 3, Kobenhavn 1946, str. 260—261; J. Kostrzewski: Stu-tlien U ber die altere Eisenzeit in Polen. „Acta Archaeolo-gica”, T. XXIX, 1958, str. 74.

^M L. J. Łuka: Importy italskie i wschodnio-alpejskie oraz ich naśladownictwa na obszarze kultury „łużyckiej” okresu halsztackiego w Polsce. „Slavia Antiąua”, T. VI, 1959, str. 1—99.

“ T. Malinowski: Obrządek pogrzebowy..., str. 35—36 i 115.

* L. J. Łuka: op. cit., str. 58—64.

ⁿK. Jażdżewski: O trwałości 1 wiarogodności ustnej tradycji historycznej u ludów niepiśmiennych [w:] Munera archaeologica Iosepho Kostrzewski, Poznań 1963, str. 16 i 17.

“A. Kiekebusch: Das Konlgsgrab von Seddin, Augsburg 1928; K. Jażdżewski: op. cit.. str. 17.

■ E. Petersen: Eln neues wandalisches FUrsten-grab des 1. Jahrhunderts aus dem Wartheland, „Altschle-sien”, T. IX, 1940, str. 35—52; L. Leciejewdcz: Nowy grób z importami rzymskimi w Łęgu Piekarskim, pow. Turek. „Archeologia", T. VII, 1957, str. 102—112.

rzymskich na interesujących nas terenach, musiały kształtować się już wcześniej, właśnie w okresie trwania kultury łużyckiej³⁰.

Zmierzając do końca naszych uwag w zakresie możliwości interpretacyjnych zespołu przede wszystkim złotych przedmiotów scytyjskich znalezionych w Witaszkowie, pragniemy wyraźnie zaznaczyć, że Jest to jedynie próba odmiennego spojrzenia na te zabytki i na kwestię infiltracji Scytów na interesujący nas obszar Europy. Próba ta nie rości sobie oczywiście pretensji do ostatecznego załatwienia owej sprawy. Miała ona jedynie wykazać, że na szereg momentów pradziejów, w świetle posiadanych materiałów archeologicznych, patrzeć można rozmaicie, że materiały te nie upoważniają do zbyt kategorycznego formułowania wniosków. Dotyczy to również tak skomplikowanej sprawy, jaką jest kwestia pobytu Scytów na niektórych terenach Polski i Niemiec. Wydaje się bowiem, że często jeszcze sugerujemy się zbyt pochopnymi zestawieniami kartograficznymi³¹, gdy tymczasem wnikliwsze spojrzenie na niektóre zabytki umieszczone na mapach powoduje, że pewne z nich okazują się mieć inny charakter (np. ażurowy przedmiot z Biskupina, pow. Żnin³², sztylet z Klein Neundorf, pow. Górlitz, NRD³³, a pozostałe nie posiadają tej mocy przekonywającej, jaką im się jednostronnie przypisuje. Warto przy tym zwrócić uwagę na fakt, że prócz jeszcze ostatnio zdecydowanie głoszonych poglądów o inwazji scytyjskiej na omawiane obszary³⁴, odzywają się, nawiązując do wcześniejszych, bardziej sceptyczne w tym zakresie sądy, dotyczące w dodatku ziem położonych bardziej na południowy wschód, posiadających też dużo więcej różnorakich znalezisk typu scytyjskiego³⁸.

^x W. H e n s e 1: Próba periodyzacjl najdawniejszych dziejów ziem polskich, „Sprawozdania PMA", T. IV, 1951, str. 34; W. Hensel: Polska przed tysiącem lat, Wrocław — Warszawa 1960, str. 34.

» Z. Bukowski: op. cit., str. 280.

** T. Malinowski: Czy Scytowie™, str. 92 i 93.

" L. Mór ton: Der Verwandtenkreis der Parierstan-gedolches von Klein Neundorf, Kr. Gorlitz, „AItschleslen”, T. V, 1934, str. 209—214: T. Sulimirski: op. cit., str. 85.

^u T. Sulimirski: Die Skythen in Mittel- und Westeuropa, [w:] Bericht iiber den V. Intematlonalen Kongress fUr Vor- und Friihgcschichte, Hamburg 1958, Berlin 1961, str. 793—799.

“ M. DuSek: Die Thrako-skythlsche Perlode In der Slowakei, „Slovenskś archeológia", T. IX, 1961, str. 166.

219