PICT6466

i rzc p>iai-

4.7. Zasady formułowania pytań

,sondażowych należy kierować się pewnymi lo. przy formułowaniu P> ‘    *,_{/ic nic} zapewniają sukcesu badawczego, ale

l cccii:

,icznyini zasadami, które. i • _SproWadzają się one do następujących za. pozwalają ustrzec się czę-e .

^,vvv'j' pytania powinny być jednoznacznie i precyzyjnie sformułowane. Należy unikać łączenia w jednym pytaniu dwu lub więcej kwestii. Błędem byłoby fo_r. niułowanic w kwestionariuszu takiego np. pytania: ..Czy przy doborze kierunku studiów doradzali tobie rodzice i nauczyciele?”; lub pytania, które zmierza do jednoczesnej oceny trzech zjawisk, np. ’( zy problemy narkomanii, alkoholizmu i przemocy to współcześnie główne problemy młodzieży?". Pytanie to w istocie składa się z trzech pytań dotyczących narkomanii, alkoholizmu i przemocy. Od-powiedz, twierdząca lub przecząca nic pozwala rozstrzygnąć, jaka jest rzcczywi-sta opinia respondentów, gdyż niektórzy z nich. zgadzają się tylko z jedną czę-ścią pytania, a nic zgadzają się z. jej częścią drugą czy trzecią. Wiele formułowanych pytań, w których zawarty jest łącznik ..i” to najczęściej pytania o podwój, nćj treści. Jeżeli pytanie takie musimy postawić, to należy je zamieszczać w tzw. „podpytaniach".

szkoły z rodziną i środowiskiem społecznym?” lub „Jak można ocenić poziom

2. Pytania powinny być formułowane w formie grzecznościowej. W stosunku do osób dorosłych należy stosować formę „Pan’/„Pani" natomiast w stosunku do dzieci i młodzieży, zwykło się używać zwrotu „Ty"/,.Wy". W kwestionariuszu ankiety wywiadu, należy zwracać się do respondentów w pierwszej osobie liczby pojedynczej, np. „Jak ocenia Pan(i) poziom nauczania?”; „Gdzie spędza Pan(i) wakacje?", itp. Niekiedy jednak należy stosować formę bezosobową. Odnosi się to w szczególności do spraw czy zagadnień mogących wprawić respondenta w pewne zakłopotanie, np. „Jak można ocenić współpracę

_vaża źc (tu pytanie), a jakie jest Pana(i) /danie w _tcj _SDraw;^ . , ogół ludzie nic zgadzaj;) się z poglądem ze (tu pytanie), a co Paml) st ^ temat?”- Pam»V«ac należy. »ż respondenci maja zazwyczai JSi!**

.g temat! ■ » a» ^,v .    ..... 7’    ' ‘T ° "^C'    Zwyczaj większa Au

^,cn zgadzania się ^    treść odczytywana

do

£z«c po/^ana. lub. gdy ma zabarwienie pozytywne np. „Czy b by Part,', lotowi) ^udz'^c,c wsparć,a linansowego rodzinie znajdującej,^ Suacji materialnej? . Rzadziej naiomiasi aprobuj, rw.crdzcma jpolccznic niepożądanych postaw w porównaniu z twierdzońami uzjte, cynii aprobatę społeczną, np Czy; wspiera Pan(i) nauczycieli, którzy ńi Jh-ściwie postąpili z rodzicami. . Niekiedy pytanie, mimo swej neutralności może stać się sugerujące z racji pewnych okoliczności, w jakiej je sformuj wano. Jeżeli np. w jakiejś szkole doszło do czynów niegodnych nauczycieli to pytania o ocenę roli szkoły w wychowaniu dzicct i młodzieży staje się sugerującym respondentom rodzaj odpowiedzi. Zatem gdy chcemy otrzymać rzetelne i wiarygodne odpowiedzi na postawione respondentom pytania, należy każdorazowo dokładnie pt/.emyśleć ich redakcję pod kątem pominięcia w nich zwrotów sugerujących odpowiedzi.

4.    Liczba pytań powinna być ograniczona do koniecznego minimum. Zbyt duża liczba, zniechęca respondenta do wzięcia udziału w badaniach i udzielenia odpowiedzi. Jeżeli pytania nie nastręczają większych kłopotów z udzieleniem na nic odpowiedzi, można formułować większą ich liczbę, niż wówczas, gdy są one pracochłonne. Z tych względów należy rozważyć:

czy wyjaśniany problem nie jest zbyt szeroki i czy wymaga sformułowania tak dużej ilości pytań kwestionariuszowych?;

czy wszystkie informacje są konieczne i potrzebne, i czy będą wykorzystane w badaniach?;

-czy pytania nic są zbyt trudne i drobiazgowe?

Rozważanie powyższych spraw ma na celu wyeliminowanie pytań zbędnych i mało przydatnych / punktu widzenia podjętych badań. Badacz formułujący pytania powinien także kierować się czasochłonnością udzielanych na nie odpowiedzi a nic ich tylko liczebnością. Przyjąć należy, że czas wypełnienia ankiety nic powinien być dłuższy niż 60 minut. Opracowywanie ankiet zbyt obszernych jest nieuzasadnione zarówno z punktu zmęczenia respondenta, jak i z punktu ich niewielkiej zwrotności przez respondentów. Dłuższe ankiety są usprawiedliwione wówczas, gdy realizuje się je w formie audytoryjnej.

5.    Należy ograniczać liczbę pytań niedyskretnych, mogących spowodować wśród respondentów negatywne skojarzenia emocjonalne, jak: lęk. strach, o -wę bądź wprowadzić respondenta w zakłopotanie. Pytania takie odnoszą się najczęściej do takich problemów, jak np.: alkoholizm, narkomania, preferencje seksualne jak i zjawisk nielegalnych prawnie lub niezgodnych z normami spo jccznymi. np. kradzieże, przestępstwa kryminalne, oszukiwanie, ^aoaaa^ ^llP- 1 akie pytania jak np. „Czy dopuścił(a) się Pan(i) oszustwa. . u

247