PICT6497

wyników z badań, jak i uzasadnianie twierdzeń , „ .,.-nviń tylko prawdopodobieństwem występowania okre-

ri    ^; - ł— p** —

Przykład I Jeżeliu- prabadancj losowo gmpie uczniów szkoły podstawo-wq pewnej gminy, znalazło się 40% osób dowożonych clo szkoły z pobliskich

miejscowości i 60% osób miejscowych, to z faktu tego nte wyraka przeć,cż, że takie same proporcje uczniów, występują w innych szkołach podstawowych tej zv innej gminy, czy we wszystkich wiejskich szkołach podstawowych.

' przykład II Jeżeli w dwóch miastach przeprowadzono badania na temat ,,cn nr/«'7Tinr/onci:o pr/ez nauczycieli na prace społeczne w środowisku funk-

czasu przeznaczonego pr/ez cjonowania szkoły, i stwierdzono, że w pierwszym mieście przeciętny czas przeznaczony przez nauczycieli na prace społeczne wynosi 2 godziny w tygodniu, zaś w drugim 4 godziny, to z faktu tego nic można wnioskować, że w drugim mieście nauczyciele dwukrotnie więcej czasu przeznaczają na prace społeczne na rzecz środowiska niż w pierwszym, mimo iż w pierwszej chwili wydaje się że tak w rzeczywistości jest. Jeżeli jednak uzupełnimy dane i dodamy, że w pierwszym mieście przebadano 150 nauczycieli a w drugim zaledwie 10, wówczas nasz pogląd ulegnie zmianie i skłonni będziemy uznać pierwszy wynik za bardziej wiarygodny od drugiego. Powstaje jednak pytanie, jaka grupa powinna być objęta badaniem, aby oparte na jej podstawie wyniki można uznać za uzasadnione bądź wiarygodne?

/ tych m.in. względów, ważnym warunkiem umożliwiającym wyprowadzenie w miarę poprawnych wniosków z badań i uogólnianie ich poza zakres przebadanej próby czy uogólnienie ich na całą zbiorowość jest właściwy jej dobór, tj. dobór możliwie najbardziej zbliżony do struktury i właściwości populacji całkowitej, jej rozkładu i występujących zależności.

6.2. Metody wnioskowania z próby

Przystępując do badań, należy zdawać sobie sprawę z różnic, jakie zachodzą między badaniem obejmującym całą populację oraz badaniem opierającym się na próbie badawczej. Jeżeli badania opierają się na populacji całkowitej, nic zachodzi potrzeba wnioskowania statystycznego, obliczania średnich, odchyleń czy badania związków, aby potwierdzić hipotezę. Wystarczy jedynie opisać wyniki oparte na ca ej z lorowości. W przypadku, gdy podstawą do wnioskowania są badania oparte iia pro Me, opis wyników / próby musi być uzupełniony postępowaniem umoż-twiającym uogólnienie tych wyników na całą zbiorowość. Postępowanie takie

j-jlany wnioskowaniem statystycznym. Wrakowa* jen _ kowania badawczej dostarczającą uzasadmenia dla dokcZ? "If °^da-gżącej od właściwości próby do właściwości populacj,.

^P lcó%v 7. próby i przeniesienia ich na całą zbiorowość ^ ^łnicnia '^Ponieważ badania pedagogiczne opierają _Słę zazwyczaj na próbach h*w 1 - najczyściej reprezentacyjnych, dlatego dane te ulegają w_lcfa^tU‘ Sejszyw wahaniom Mogą one być przyczyną różnie miedzi śrcdmmT^ Stoleiami. np. między średnimi arytmetycznym,, czy '^c^lum^t iacji W różnych próbach badawczych, żznacza to, ze wyniki z badań opartych na próbie potwierdzające h,polezę, możemy otnrymać zarówno wtedy, edy hi™™ fest prawdziwa, jak i w tedy, kiedy jest tałszywa. ponieważ otrzymane wyffkt _M efektem błędu w doborze próby losowej. Może być także i odwiotme Jeżeh dtne z próby odchylają się od oczekiwanej wartości z populacją to owe odchy lenie może oznaczać, że albo hipoteza jest fałszywa, albo, że jest ona prawdi wa, lecz otrzymane wartości należy przypisać czynnikom losowym. W tabeli 2! przedstawiono istniejące w tym zakresie możliwości.

Tabela 28. Możliwości interpretacyjne wyników z próbv

Status hipotezy	Wyniki z próby
	Zgodne z oczekiwaniami	Odchylenia od oczekiwań
Prawdziwa Fałszywa	Wyniki potwierdzają hipotezę Wyniki są efektem wahań próby	Wyniki są efektem wahań próby Wyniki potwierdzają hipotezę

Jeżeli dane z prób) odpowiadają lub odchylają się od oczekiwań, oznacza to, że hipoteza jest albo prawdziwa, albo fałszywa.

Podejmując badania, na próbie badawczej, badacz zawsze stoi w obliczu decyzji. czy rozkłady zmiennych i zaobserwowane zależności między zmiennymi w próbie badawczej mogą być wykorzystane do ich uogólniania na inne próby badawcze lub na populację całkowitą? Nie można zebranych danych interpretować wprost. Potrzebne jest takie postępowanie, które pozwoli, na podstawie danych z próby, odrzucić bądź potw ierdzić hipotezę odnoszącą się do populacji. Uzasadnienie hipotez dotyczących badanej zbiorowości, składa się z następujących etapów, które omówiono:

1.    Formułujemy hipotezę zerow ą (//_rt) będącą konkurencyjną wobec hipotezy roboczej, którą chcemy uzasadnić - (///);

2.    Przyjmujemy pewien poziom istotności, czyli prawdopodobieństwa popełnienia błędu pierwszego stopnia (a);    .    .

3.    Wybieramy odpow iedni test statystyczny dla sprawdzenia hipotezy zero-^WcJ Mo), a tymi samym uzasadnienia naszej hipotezy roboczej - (//. h

4.    Obliczamy wartości testu statystycznego i odrzucamy lub utrzymujemy hipotezę zerow ą.

305