PICT6014

^{w zna}czeniu treściowym. Pm-, _n„ , system uzasadnionych twierdzeń i hi ^ ^rozum1emy wówczas kom nego obszaru rzeczywistości (nr/ P°^lcz oddających wiernie nh ^{P Cln}y

-.nu Mira ,,c prościej j_CS| to zasób ntiid.rasnsTw-i"'^S° ^PRcW społeczeństwie lub człowieku, o związkach mi \ ’^Ldzy ° ^przy^r°dzie dzących nimi prawidłowościach W takim _7r„    ^ ^{nimił genezi}c i rza!

pedagogikę, psyche,ogię. geołogię, Su“'««*'i

Kolejny przykład teoretycznego znaczenia pojęcia^?nauki ¹    ,

wówczas, gdy używamy g_{0 w scnsic} historvc/no,sociolon ^{P ykamy} to wówczas dziedzina kultury obejmująca: całokształt hitoSmzw? jająccj się wyspecjalizowanej działalności poznawczej, uprawianej: uczonych, jako odrębną grupę społeczną, wytwory tej działalności w Z stać. systemów wiedzy o rzeczywistości regulujących ludzkie działanie i wytwarzanie, narzędzia i środki tej działalności tzn. aparaturę, warsztaty badawcze, źródła, czasopisma, instytucje społeczne powołane do uprawiania nauki (akademie nauk. instytuty, uczelnie), upowszechnianie wyników poznania i wdrażania ich do praktyki. Jest o najbardziej uniwersalny sens pojęcia nauka. Zawiera zarówno elementy ludzkiej aktywności, swoistą formę świadomości społecznej oraz zespół instytucji funkcjonujących w określonych warunkach historycznych¹.

Jest jeszcze jeden przypadek teoretycznego rozumienia pojęcia nauki, kiedy używamy go w sensie funkcjonalnym. Nauka oznacza wówczas ogół czynności składających się na działalność badawczą prowadzącą do tworzenia i rozwijania nauki w sensie treściowym zgodnie z metodami mającymi zapewnić obiektywne, zasadne i uporządkowane poznanie danej dziedziny rzeczywistości.    .

To ostatnie rozumienie nauki jest dla niniejszej pracy szczególnie i-sicie i użyteczne. Łatwo jednak zauważyć, że powyższe definicje operują zakresem treści i desygnatów nic wykluczających się. lecz najczęściej wobec siebie komplementarnych. Wszystkie definicje termmu „nauka zawierają w sobie dwa podstawowe elementy: procesy i rezulta y i

IZkora.8.. Dlatego „ajwagnicjiaym    ***"££

nia nauki jest określenie reguł, zasad wedle których taki proc p -    -

a treść zostaje utrwalona.

■ por. WielkaEncyklopedla Popchną T. 7.., 643. Warszawa .966.

1.2. Cechy i zasady poznania naukowego

Najpierw ustalmy, czym różni się poznanie naukowe od poznania nienaukowego, potocznego. Otóż poznanie naukowe jest usystematyzowane. tzn. podejmowane czynności poznawcze są regulowane określonymi rygorami konsekwencji czasowej i treściowej. Jest obiektywne, tzn. niezależności wyników prawdy strzegą uznane narzędzia i sposoby poznania. Wynik nic jest zależny od nastawienia badacza ani żadnego oficjalnego czynnika. Jest sprawdzalne, tzn. może być powtarzane i przy zachowaniu określonych warunków powinno dać porównywalne wyniki. Jest utylitarne, tzn. jest sposobne do rozwiązania konkretnej trudności, wyjaśnienia określonego zjawiska, naprawienia fragmentu rzeczywistości. Jest twórcze lub destruktywne wobec zbioru twierdzeń tworzących teorię danej nauki, którą może utwierdzać i rozwijać, bądź podważać i negować.

W odróżnieniu od poznania naukowego - poznanie nienaukowe, potoczne, nieuporządkowane, subiektywne, nieweryfikowalne, o ograniczonej użyteczności, nic tworzy niesprzecznych struktur poznawania i obja-ś n i ani a rzeczy wistośc i.

Szczególne światło na istotę naukowego poznania rzuca porównanie owoców badań naukowych i ustaleń naukowej teorii z efektami przekonań i postawy ideologicznej. W.L. Neuman zestawił podobieństwa i różnice podejścia ideologicznego i naukowego do teorii poznania i praktycznej aplikacji wyników poznania².

Podobieństwa ideologii i teorii naukowej

•    Obejmują zbiór)' przekonań lub założeń wyjściowych.

•    Wyjaśniają, jakie jest społeczeństwo, jak i dlaczego się zmienia.

•    Proponują system pojęć i idei.

•    Kwalifikują relacje pomiędzy pojęciami, procesami i przyczynami.

•    Wskazują na powiązania systemu idei. ¹

1

Źródło: W.L. Neuman, Social research methods. Qualitative and quantitativ approaches, Boston 2000. Allyn and Bacon. s. 41. Przekład: Z. Kwieciński.