PICT6485

Porównanie rozsiewu wyników badań testem wiadomości uczniów dwóch szkół jest niemożliwe przy zastosowaniu odchyleń uprzednio wyjaśnionych.

Przykład: Średnie arytmetyczne oraz odchylenie standardowe wyników badan testowych uczniów szkoły wiejskiej i miejskiej wynosiły.

Uczniowie szkoły wiejskiej: ,v 61.5 pkt:    12.8;

Uczniowie szkoły miejskiej: .v - 68.8 pkt; s = S.l;

Współczynnik zmienności dla uczniów tych szkół wynosił:

Uczniowie szkoły wiejskiej:    r —j ioo -20.8 %;

s i

Uczniowie szkoły miejskiej:    ^r 77T^{100 M}*‘^s»

Porównując średnią ilości pkt uzyskanych przez uczniów szkół wiejskich i miejskich w badaniach testowych, można stwierdzić, że nic różnią się one od siebie w sposób zasadniczy (61,5 pkt i 68,8 pkt). Istnieją natomiast znaczne różnice w odchyleniach standardowych. Tym samym współczynniki zmienności muszą różnić się znacznie, co może oznaczać, że rozproszenie wyników z badań testowych w obu szkołach jest duże.

4. Analiza dwuzmiennown 4.1. Związki między zmiennymi

Prowadząc badania można stwierdzić, że wszelkie zjawiska przyrodnicze czy społeczne są powiązane z innymi zjawiskami i że występują między nimi związki przyczynowo-skutkowe. Poznanie i wyjaśnienie owych związków między zjawiskami jest zadaniem nauki.

Każdy wic. co oznacza związek dwóch lub więcej zmiennych. Codziennie obserwujemy wiele zjawisk, które są ze sobą w pewien sposób powiązane. Z łatwością możemy zauważyć, że wielkość produkcji w jakimś zakładzie pracy, zależy m.in. od liczby zatrudnionych w nim pracowników. Nauczyciele z. przekonaniem potwierdzą, że wyniki w nauce dziecka, zależą od ilości czasu przeznaczonego na przygotowanie się do zajęć lekcyjnych. Obserwujemy związek między urbanizacją miast a stopniem icli zanieczyszczenia, czy pomiędzy wydajnością pracy pracownika a wysokością jego wynagrodzenia, itp. Każdy z wymienionych procesów jest stwierdzeniem związku pomiędzy dwoma zjawiskami. W podanych przykładacli są to związki pomiędzy zatrudnieniem a produkcją, czasem przeznaczonym na naukę a ocenami szkolnymi, stopniem urbanizacji a zanieczyszczeniom oraz, wydajnością pracy a wynagrodzeniem. Aby można jednak powiedzieć, że osiągnięcia szkolne wzrastają wraz z czasem przeznaczonym na naukę, lub, że stopień zanieczyszczenia miast rośnie wraz

iich urbanizacją, należy te /wiązki opisać i potwierdzić. Jest przy tym rzeczą oczywistą, że osiągnięcia szkolne ucznia, stopień zanieczyszczenia miast czy wielkość produkcji, itp. są uzależnione nic tylko od czasu przeznaczonego na naukę, od urbanizacji miast czy liczby zatrudnionych pracowników, ale także od wielu innych czynników, które w określonych uwarunkowaniach wpływają na te zjawiska, lecz z różnych przyczyn nie uwzględniamy ich w prowadzonych badaniach. Zatem i określony skutek wpływu tych znanych czynników, nic może być popisany tylko jednej przyczynie. Jeżeli stwierdzamy, że pomiędzy wynikami w nauce a pracowitością wyrażoną czasem przeznaczonym na naukę występuje wiązek, to wcale nic znaczy, że tylko ta przyczyna decyduje o osiągnięciach szkolnych ucznia. W rzeczywistości, nigdy nic możemy uwzględnić wszystkich powiązań, jakie występują pomiędzy badanym zjawiskiem a czynnikami, które na badane zjawisko wpływają. Możemy natomiast wskazać na jeden lub kilka czynników, które wpływają na badane zjawisko i których wpływ jest szczególnie silny. Ich wyodrębnienie jak i zmierzenie siły ich wpływu na badane zjawisko, stanowi podstawę do udzielenia odpowiedzi na sformułowane pytania badawcze. Można powiedzieć, iż badania zmierzają przede wszystkim do wykazania związku pomiędzy dwoma lub więcej zmiennymi, które uważa się za najistotniejsze dla badanego zjawiska. Jeżeli zatem przedmiotem badania jest próba udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy istnieje zależność pomiędzy ..typem rodziny" (x) a „osiągnięciami szkolnymi dzieci" (y) to należy wykazać, że pewne wartości zmiennej „y" zmieniają się wraz z pewnymi zmianami wartości zmiennej ...x". Związek tych dwóch zmiennych nazywamy wspólzmiennością. Jest ona podstawowym pojęciem definiującym związek między zmiennymi.

Pierwszym etapem analizy zebranych materiałów badawczych, jest określenie: czy zmienne niezależne i zależne są ze sobą powiązane, tzn. czy się współ-zmieniają, czy też są od siebie niezależne. Udzielenie odpowiedzi na tak sformułowane pytania, wymaga przedstawienia zebranego materiału w takiej formie, aby na tej podstawie udzielić wstępnych odpowiedzi. Tabela 1⁷ jest ilustracją sposobu przedstawienia dwóch zmiennych, informujących o istniejących związkach między nimi lub o ich braku.

Tabela 17. Uczniowie szkól licealnych wg pochodzenia społecznego i poziomu aspiracji edukacyjnych

Pochodzenie społeczne	Ogółem badanych	W tym w g poziomu as		piracji
		Wysoki	Średni	Niski
Inteligenckie	200	120	60	20
Robotnicze	200	60	$0	60
Chłopskie	200	20	60	120
Razem	600	200	200	200

Źródło Dane umowne

2S3