polski ubior9

(szcr. 5 mm), naszytą na linii wszycia rękawów, na tylnym szwie rękawów oraz bocznych szwach poniżej pachy. Bortą też zaznaczano przyszycia kloszowych boków ubioru na linii stanu, schodzących po liniach zeszycia w dól i tworzących na wysokości bioder zakończenia w kształcie małych trójliści. Brzegi tego kontusza na połach, kołnierzu i przy otworach na kieszenie obszyte są jedwabnym sznurkiem, nazywanym w cechu krawieckim „pstroką“, spód zaś podszyto wzorzystą podszewką w żółte kwiaty, zachowaną jedynie na przodach ubioru.

Kontusz o takim samym kroju i podobnym rozmieszczeniu pasmanteryjnego zdobienia uwieczniony został w barwnej figuralnej dekoracji stiukowej w kaplicy przy kościele w Tarłowie, ukończonej w latach 1641-1647. Zbrojny szlachcic podnoszący czapkę przedstawiony jest tam w kontuszu wojskowym o rozszerzonym dole, z charakterystycznymi dla ubiorów jeździeckich rozcięciami po bokach (fot. 39). Pasmanteryjne ozdoby kontusza z Tarłowa zrobione są na wzór przeważnie spotykanych czterech par pasmanteryjnych naszyć przy guzach z bocznym zakończeniem, tak zwanymi kwas-tami.

Moda stosowania bogatej dekoracji pasmanteryjnej objęła w XVII wieku nie tylko kontuszc, ale również reprezentacyjne delie hetmańskie, których popularność zmalała po wejściu w życic mody kontuszowej. Przykładem niezwykle bogatej dekoracji pasmanteryjnej jest delia z czerwonego sukna na portrecie hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego (zm. 1646 r.), przyozdobiona czerwonymi pętlicami na całej szerokości przodu (fot. 40). Zwraca w niej uwagę w bocznych kolistych zakończeniach pętlic misterne przeplatanie jedwabnych sznurków, zbliżone do pasmanterii karmazynowego kontusza ze Sztokholmu. Podobny układ pętlic można obserwować na portrecie Stefana Czarnieckiego (fot. 41).

Pasmanteryjnymi pętlicami wykańczano również ferezje z dekora-

112. Ferezja czarna ze stojącym kołnierzykiem, bez guzów i pętlic, z podszewką w odcieniu barszczowym; żupun ze stojącym, lekko ściętym kołnierzem, w barwie grochowoidłtaiocj; pas czarny, buty czerwone, czapka z wierzchem czerwonym i z czarnym futrem

111. Fertzja popielata z niskim stojącym kołnierzykiem, z pętlicami i guzami; tupan czarny, na brzegach obszyty złotym sznureczkiem; pas z tkaniny. „Kształt*¹ kobiecy Z fielerynką, spod której wychodzą białe rękawy koszuli; na głowie kołpak futrzany

59