polski ubior6

33.    Strój dworski -na obcisłym „doublet“

okrycie skrojone z kola, z futrzanym obszyciem

z sukien lub też z wytwornych jedwabnych i wzorzystych tkanin. Szuby sukienne pełniły funkcję ochrony przez chłodem, jedwabne zaś służyły do celów reprezentacyjnych. W Polsce nazwę szuby podają po raz pierwszy rachunki ks. Janusza Mazowieckiego z 1418 r. Podano w nich, że na uszycie tego okrycia należało zakupić 19 łokci adamaszku. Szuby polskie były zazwyczaj przyozdabiane kołnierzami futrzanymi i obrzeżeniami z futra (rys. 30).

Średniowieczne ubiory kobiece kształtowały się pod wpływem mody męskiej. Najczęstszych tego przykładów dostarcza wiek XIII, w któ-tym strój damski nie różnił się zasadniczo od męskiego, a zmiany w nim zachodzące były tak minimalne, że ograniczały się na ogół do długości tunik czy sposobu zapięcia półkolistego płaszcza.

Wśród kobiet zamożniejszych powszechny był zwyczaj noszenia dwóch sukni w kontrastujących kolorach. Zwyczaj ten potwierdzają świadectwa ikonograficzne. Informacje w tym zakresie przekazuje też Legenda o iw. Jadwidze, w której hagiograf zwracał uwagę, iż księżna hołdująca ascetyzmowi ubierała się tylko w jedną suknię, na którą nakładała płaszcz. Płaszcze noszone przez kobiety nic różniły się krojem od męskich. Tak samo jak i męskie były modelowane z dużego półkola tkaniny i tak długie, że ciągnęły się po posadzce (rys. 36). Brzegi płaszcza łączono taśmą wzmocnioną na końcach metalowymi kolistymi tarczami, do których dekoracji przeważnie wprowadzano motywy heraldyczne z barwnej emalii. Owa taśma przytrzymywała zsuwający się z ramion płaszcz. Kobiety zwykle prawą ręką ujmowały taśmę, lewą zaś zbierały nadmiar fałdów płaszcza i sukni, przyjmując przez to wdzięczne pozy utrwalane na dziełach sztuki (fot. 7).

34.    Okrycie męskie

z pętlicami

35. Pętlice na ubiorach męskich

'^7rrrmw\