polski ubior 8

122. Strój mieszczki krakowskiej -czepiec srebrzysty z futrem i przepaską pod brodą

w Polsce bardzo popularna, skoro zaatakował ją Jakub Łącznowolski w rymowanym utworze: Nowe zwierciadło modzie dzisiejszego stroju ako-modowane damom polskim (1678 r.). Stwierdza tam:

W roku tym, gdy to piszę, w samo Boże Ciało W Haczowie, mila z Krosna, to rudo się stało,

Uderzył z nagła piorun, zausznice skruszył.

Ogień kwef cale spalił, a włosów nic ruszył,..

W całym zresztą tym utworze, miejscami nawet w niewybredny sposób, autor zwraca się przeciw różnym szczegółom modnego ubioru kobiecego, podkreślając brak krytycyzmu u kobiet polskich, przyjmujących nowości francuskie:

Słowem, tak nas dzisiejsza moda omamiła,

Że gdyby we Francyjej wierzbę obłupiono.

Skórę za drogie wstęgi w Polszczę by kupiono...

Natomiast Jakub Haur w Ekonomii ziemiańskiej z 1693 r. sygnalizuje zgiyźliwym tonem modę wysokich koronkowych czepków (fotitanges): „nastały także i wysokie cuby, by tylko nic były do zguby“. Koronki na wspomnianych „czubac.h“ bywały zazwyczaj spiętrzone w trzech rzędach, a nosiły je jeszcze w początku XVIII w. mieszczki warszawskie.

Trzeba przyznać, że kobiety dbały nie tylko o modny strój przyozdabiany biżuterią i innymi cennymi akcesoriami, ale również troszczyły się o posiadanie rówmie cennej i pięknej bielizny, która dyskretnie wyłaniała się spod stroju. Bielizną taką były najczęściej koszule, zwane giezłami lub czcchlami, które wykonywano w typie jednolitym i kombinowanym. Koszule jednolite były niewygodne dla uboższych kobiet, ponieważ szybko się brudziły i wymagały prania całości. Wolał)¹ one nie mniej efektowne od jednolitych koszule kombinowane, których dolną część, zw. odziamkiem, szyto przeważnie ze zgrzebnego konopnego lub lnianego płótna produkcji krajowej, górną zaś, składającą się z „gorsu“ i „przyramków“ (rękawy) z najlepszych płócien pochodzenia zagranicznego. Były to najczęściej płótna kolońskie, flamandzkie, holenderskie i śląskie, a niekiedy nawet kitajki. Kobiety zdobiły swe koszule licznymi wyszyciami, a zamożniejsze naszywanymi przy rękaw^rach koronkami.

98